Componisten/werken
Kent u Christoph Graupner? (23)
© Gerard van der Leeuw, juli 2023
De betekenis van Christoph Graupner voor de overlevering van het oeuvre van Georg Philip Telemann is enorm. Gaat u maar na: in de Universitäts- und Landesbibliothek in Darmstadt bevinden zich alleen al 96 van de in totaal 134 bewaard gebleven Ouvertures van Telemann, waarvan 72 unica. En 20 van die 96 zijn bewaard gebleven in het uiterst nauwkeurige handschrift van Christoph Graupner.
 |
Telemanns Ouverture "Hamburger Ebb’ und Flut" TWV 55:C3 in |
Graupner kende Telemann al uit zijn studietijd in Leipzig en bleef met hem in contact, ook toen Telemann in Frankfurt en Hamburg werkzaam was.
Maar er worden in Darmstadt ook afschriften van werk van Telemann van de hand van Johann Samuel Endler bewaard. Endler, de zoon van een organist en schoolmeester studeerde in Leipzig en kwam in 1723 als zanger en violist naar Darmstadt, waar hij in 1744 vice-kapelmeester werd. Na de dood van Graupner in 1760 werd hij kapelmeester, maar overleed op 23 april 1762. Ook Endler kopieerde talloos veel composities voor gebruik in de hofkapel, waaronder werken van Telemann, Carl Heinrich Graun en Fasch.
 |
Telemanns Fluitconcert TWV 51:D1 in een afschrift van Samuel Endler |
En er moet nog een derde violist/componist genoemd worden: de in Walderbach geboren Johann Jakob Kress (1685-1728). Kress kwam in 1712 naar Darmstadt, nadat de grote Johann Georg Pisendel een post in Darmstadt had afgeslagen. Hij moet een fenomenaal violist geweest zijn, hetgeen landgraaf Ernst Ludwig er niet van weerhield om hem slecht te betalen.
In 1719 was hij Kress al een heel jaar salaris schuldig en het werd er de volgende jaren niet beter op, zodat Kress zich genoodzaakt zag zijn ontslag in te dienen. De landgraaf reageerde op een wijze die we al eerder zijn tegengekomen: Kress werd concertmeester en kreeg een aanzienlijke salarisverhoging. Kress moet de nodige contacten met Telemann gehad hebben: Telemann was in november 1719 de peetvader bij de doop van Kress’ zoon Georg Philipp. Na de vroege dood van Johann Jacob in 1728 heeft Telemann naar alle waarschijnlijkheid de opvoeding van zijn petekind overgenomen. Na als violist werkzaam te zijn geweest in o.a. Schwerin werd Georg Philipp Kress concertmeester in de universiteitsstad Göttingen, waar hij in 1779 overleed.
In een volgende aflevering de bespreking van een aantal werken van zowel Endler als Kress.