In deze aflevering zoals beloofd wat meer over Johann Jakob Kress (ca. 1685-1728) en Johann Samuel Endler (1694-1762). Beiden stonden immers in direct contact met Graupner.

Om met Kress te beginnen: zoals we zagen werd deze in het 30 kilometer ten noordoosten van Regensburg gelegen Walderbach (1) geboren componist in 1712 aangesteld als violist in Darmstadt om enige jaren later bevorderd te worden tot kapelmeester.

De Italiaanse, uit het Zuid-Tiroolse Sterzing (Vipiteno) afkomstige violist Johannes Pramsohler nam in 2017 op zijn eigen label Audax samen met de Darmstädter Barocksolisten een tweetal vioolconcerten uit Kress opus 1 op. (2)

Uit zijn uitvoerige toelichting:

‘Seine Werke zeugen (…) von solider Handwerkskunst und einer interessanten musikalischen Sprache, die Vivaldis kompositorische Grundprinzipien völlig verinnerlicht hat, dann aber doch eine ganz eigene Verknüpfung von zwar ökonomischer, jedoch effektvoller Virtuosität und theatralischen Einfällen bietet. Mit einfachsten Mitteln schafft Kress in den Violinkonzerten eine ausgeklügelte Dramaturgie auf engstem Raum.’

Al heel interessant is wat hij zegt over Kress’ op. 1 nr. 1, dat hij beschouwt als ‘Pate’ van Bachs Vijfde Brandenburgse concert. Hopelijk neemt hij ook dit concert nog eens op.

Op de cd Travel Concertos (3), met werken van Bach, Kress,
Pisendel, Heinichen en Carlo Durant, nam Johannes Pramsohler Kress' Vioolconcert op. 1 nr. 3 in F op. Een interessant stuk. De scordatura gestemde en briljant klinkende soloviool speelt in Egroot, het orkest in F-groot. Kress is een ontdekking waard!

Johann Jacob Kress: Zes sonates opgedragen aan Ernst Ludwig von Hessen-Darmstadt (1730)

Johann Samuel Endler werd op 26 juli 1694 geboren in het dicht bij de huidige Tsjechische grens gelegen Olbernhau, waar zijn vader organist en schoolmeester was. Ook Olbernhau kan bogen op nog een grote muzikale persoonlijkheid: de in Thomas Manns Doktor Faustus vereeuwigde musicoloog Hermann Kretzschmar (1848-1924).

Endler studeerde in Leipzig en kwam in 1723 als zanger en violist naar Darmstadt. In 1744 werd hij hier vice-kapelmeester en na Graupners dood in 1760 hofkapelmeester. Endler schreef een groot aantal Ouvertures en symfonieën, waarin vooral het aandeel van de blazers (de jacht!) opvalt. De invloed van de componisten van de Mannheimer Schule is eveneens evident.

Op de cd met de twee Kress-concerten nam Pramsohler ook een feestelijke suite in D-groot voor solo-viool, 3 trompetten, pauken, 2 hobo’s, fagot, strijkers en continuo op. Een klein feestje. Na de dood van Endler heeft men geprobeerd niemand minder dan Wilhelm Friedemann Bach als kapelmeester naar Darmstadt te halen. Hij sloeg het aanbod af en bleef in Halle, maar mocht zich vanaf dat moment wel Hessen-Darmstädtischer Kapellmeister von Haus noemen.

Naar de vorige aflevering / Naar de volgende aflevering

____________________
(1) Walderbach is ook de geboorteplaats van Franz Xaver Witt (1834-1888), de stichter van de Cäcilienverein.
(2) Audax Records, ADX13716, 2018.
(3) Audax Records, ADX11204, 2022.

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links