Componisten/werken
Eerbetoon aan Jean-François Dandrieu (2)
© Gerard van der Leeuw, december 2023
Dandrieu (ca. 1682-1738) publiceerde tussen 1700 en 1704 een drietal Livres de clavecin. Het zijn jeugdwerken, die nog geheel de sfeer van componisten als Jacques Champion de Chambonnières (ca. 1601-1672) en Louis Couperin (ca. 1626 1661) ademen. Het zijn echte suites in style luthé, die door de luitmuziek van die tijd, zeg Denis Gaultier (ca. 1597-1672), diepgaand werden beïnvloed. Omdat Pieter-Jan Belder deze werken in een later stadium gaat opnemen zal ik er hier verder niet op ingaan.
In 1724(*) verscheen dan het Premier livre de Pièces de Clavecin, in 1728 gevolgd door het Second livre de Pièces de Clavecin. In 1734 volgde dan nog het Troisième livre de Pièces de Clavecin. In totaal 132 stukken. Dit zijn duidelijk modernere werken, waarin de invloed van François Couperin duidelijk te bespeuren valt. Hoewel Dandrieu de band met de aloude Franse dansen niet helemaal loslaat, zijn veel van deze stukken toch vooral karakterstukken, met titels als La Plaintive, Les Zéphirs, La Sensible, La Capricieuse en L’Amant plaintif. Maar achter menig karakterstuk verbergt zich een dans: La Tranquille is een sarabande, La Bouillonante een Italiaanse giga.
Uit Dandrieu’s voorwoord van het eerste boek:
Toutes les Pièces de ce Livre sont distribuées en cinq Suites, qui roulent sur difèrens Tons du Mode majeur et du Mode mineur.
Dans ces Suites gènèrales on trouve des Divertissemens composés de plusieurs pièces, tels par exemple que les Caractères de la Guerre, ceux de la Chasse etc. qui peuvent être regardés come des Suites particulières, dont les diferens morceaux se pouront jouër sèparément, si l’on ne se trouve pas d’humeur à èxècuter les Divertissemens entiers.
Dandrieu schreef deze stukken ongetwijfeld ook als lesmateriaal voor zijn groeiende schare leerlingen, zoals blijkt uit zijn opmerking over de Double, een variatie op een stuk, maar dan met nog meer versieringen, loopjes etc.:
Les Doubles ou les Variations que j’ai ajoutées à quelques pièces, ne dèplairont peutêtre pas aux persones qui, joignant à l’habitude du Clavier une èxècution vive et brillante, aiment à trouver dequoi employer leurs talens. Ces mêmes Variations pouront être aussi de quelque utilité à ceux dont les heureuses dispositions n’ont besoin que d’exercice, pour les conduire à la perfection. À l’ègard des sujets qui ne sentiront point en eux un naturel sufisant pour reüssir dans ces sortes de rapidités, ils feront peutêtre bien de les abandoner et de s’en tenir aux Pièces simples, où ils pouront se faire ècouter avec agrèment. Car enfin, chaque caractère a ses beautés quand il est bien rendu, et l’on doit plutôt consulter sa capacité que son inclination, lorsqu’on veut agir avec succès.
Aardig ook dat Dandrieu een eerbetoon brengt aan twee collegae: geheel in de geest van Couperins Les Goûts-Réunis zijn dat Lully en Corelli. Uiteraard heeft zijn La Lully de vorm van een Franse ouverture:
 |
Dandrieu recycleerde in een aantal stukken ook wel ouder materiaal. Zo zijn Les Caractères de la Guerre een gedramatiseerde en uitgebreide bewerking van zijn in 1718 verschenen - en ongetwijfeld populaire - Les Caractères de la Guerre, symphonies pour instruments.
Ook in het derde boek vinden we een flink aantal bewerkingen, o.a. uit de Triosonates op. 1 en het Livre de sonates à violon seule uit 1710.
 |
Pieter-Jan Belder maakte voor Brilliant Classics op vier cd’s een werkelijk meer dan uitnemende opname van deze Trois Livres de Pièces de Clavecin van Dandrieu. Hij gebruikt daarvoor een werkelijk schitterende kopie door Titus Crijnen van een instrument met twee manualen van François Etienne Blanchet uit rond 1730.
Het origineel bevindt zich in het Château de Thoiry, zo’n 50 kilometer ten westen van Parijs. Het instrument is prachtig gedecoreerd met afbeeldingen van vogels, musicerende aapjes e.d. Een magnifieke uitgave. Met ere mag hier ook de Engelstalige toelichting van Jon Baxendale genoemd worden, een van de grote specialisten op dit terrein. Hij wordt in het tekstboekje overigens John genoemd.
Inmiddels nam Pieter-Jan Belder ook Dandrieu’s orgelwerken op. Daarover hier meer. Klik hier voor de vorige aflevering.
Dandrieu: Trois livres de Pièces de Clavecin Pieter-Jan Belder (klavecimbel) |
 |
___________________
(*) In dat jaar verschenen ook de Pièces de Clavessin avec une méthode pour la méchaniqie des doigts van Jean-Philippe Rameau met o.a. Le Rappel des Oiseaux, Les Tendres Plaintes, Les Soupirs en Les Cyclopes.