DVD-recensie

Mozart: Requiem

o.l.v. Leonard Bernstein

 

© Aart van der Wal, december 2006

 

Mozart: Requiem in d, KV 626.

Marie McLaughlin (sopraan), Maria Ewing (mezzosopraan), Jerry Hadley (tenor), Cornelius Hauptmann (bas), koor en orkest van de Beierse Omroep o.l.v. Leonard Bernstein. Regie: Humphrey Burton.

DG 00440-073-4135 •70' •

 

 

 


Mozarts Requiem mag dan onvoltooid zijn gebleven, het heeft zijn populariteit nooit in de weg gestaan. Sterker nog, het merendeel van de muziekliefhebbers heeft er waarschijnlijk geen idee van hoe fragmentarisch het werk feitelijk door de componist is achtergelaten.

In deze uitvoering uit 1988 dirigeerde Bernstein (1918-1990) de tot algemene standaard verheven, door Süßmayr voltooide versie, die dan weer door de Duitse musicoloog Franz Beyer in het begin jaren zeventig van de vorige eeuw op belangrijke punten werd 'verbeterd'. Beyer nam Süßmayrs instrumentatie danig onder handen en bracht ook elders in de partituur wijzigingen aan. Een van de belangrijkste voorvechters van de Süßmayr-Beyer versie was Nikolaus Harnoncourt, die in 1982 met een uitvoering op cd kam.

Beyer was weliswaar een deskundige fijnslijper, maar zijn aanpassingen zijn even arbitrair als die van zijn vele collegae die zich in de loop der jaren met het Requiem hebben beziggehouden. Onlangs viel er wéér een nieuwe poging te registreren, ditmaal van de Nederlandse musicoloog Clemens Kemme. Ook die versie zal wel een plaatsje krijgen in de inmiddels tot een rariteitenkabinet uitgegroeide verzameling bewerkingen (klik hier voor een uitvoerig artikel over Mozarts Requiem).

Terug nu naar de uitvoering onder Bernstein (dirigerend met leesbril), die in het teken stond van zijn tien jaar eerder overleden echtgenote (hij licht dit vóór het begin van het concert ook toe) en boven alles wordt gekenmerkt door de enorme emotionele lading die de dirigent aan dit altijd weer ontroerende gelegenheidswerk meegeeft. Ondanks de bescheiden gehouden instrumentale bezetting spettert en knettert het, vliegen de vonken ervan af (Dies irae, Rex tremendae, Confutatis). Het Lacrymosa wordt in de visie van Bernstein een bijna smekend arioso, het Sanctus krijgt zelfs een feestelijke omlijsting.

Dit is niet alleen in emotioneel, maar ook in puur technisch opzicht een vertolking van formaat. Het solistenteam zingt met zowel grote betrokkenheid als technische superioriteit en de koorprestaties zijn van hetzelfde hoge niveau als die van bijvoorbeeld het Omroepkoor Leipzig in de uitvoering onder Peter Schreier (Philips-cd). Het uitgedunde orkest van de Beierse Omroep kan het weliswaar niet zonder soms stevige portamenti stellen en neigt naar een wat overdreven expressief vibrato, maar dit is vanzelfsprekend in lijn met Bernsteins hoogst persoonlijke visie op Mozarts op zich sober gehouden zwanenzang. De emotionele diepgang vervalt daarbij gelukkig niet in het soort kitscherige gravitas dat al snel gaat irriteren.

Bernstein kan zeker niet als een 'classicus' onder de dirigenten worden gerangschikt. Zijn vertolkingen kenmerkten zich vaak door een overdreven emotionele lading of maniërismen die grensden aan het buitenissige, zoals bijvoorbeeld zijn bijna buiten de emotionele oevers tredende lezing van Mahlers Negende symfonie, in het Amsterdamse Concertgebouw tijdens het Holland Festival in juni 1985.

Dat neemt niet weg dat deze dvd-uitgave van Mozarts Requiem buitengewoon indrukwekkend is en nog lang nazindert. De in 1988 gemaakte opname in de imposante, voormalige kloosterkerk van de Augustijnen in het Beierse Dießen am Ammersee draagt bij aan de overweldigende ervaring. Regisseur Humphrey Burton (hij heeft vele geslaagde beeldregistraties op zijn naam staan) koos voor een goed afgewogen mengeling van vergezichten en close-ups en de geluidskwaliteit (in pseudo-surround) laat niets te wensen over. Burtons zeer geslaagde beeldregie maakte ook weer eens duidelijk dat sommige regisseurs in de jaren tachtig dat niveau bij lange na niet haalden, getuige bijvoorbeeld de zojuist uitgekomen dvd's met Bernard Haitinks aan Mahler gewijde Kerstmatinees (met onder andere al die slaapverwekkende, eindeloos lang durende, schemerige 'balkonscènes' en een groot aantal andere zaalopnamen waarvan mij de zin volkomen ontging).

Voor de 'puristen' is Bernsteins sterk romantisch getinte lezing van Mozarts Requiem mogelijk een brug te ver, maar wie meegesleept wil worden in de grote emotionele actieradius van deze uitvoering zal beslist niet worden teleurgesteld.

Interieur van de kloosterkerk in Dießen am Ammersee

index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links