Componisten/werken
Gregor Joseph Werner,
de voorganger van Joseph Haydn (3)
© Gerard van der Leeuw, april 2023
Lajos Rovátkay is niet de enige dirigent die zich interesseert voor de muziek van Gregor Werner: onlangs verscheen, gedirigeerd door de Hongaar György Vashegyi, op het Belgische merk Accent een mooie opname van Werners oratorium Der gute Hirt. Een oratorium dat werd teruggevonden in de bibliotheek van Joseph Haydn* en voor het eerst werd uitgevoerd op Goede Vrijdag, 28 maart 1739. Een prachtig voorbeeld van een zgn. ‘Sepolchro-oratorium’, een oratorium dat uitgevoerd werd bij het Heilig graf. Naar alle waarschijnlijk schreef Werner zelf de tekst, die gebaseerd is op de gelijkenis van de goede herder (Lucas 15: 1-7).
 |
Naast het verloren en later teruggevonden schaapje en de Goede Herder (Christus) speelt in dit oratorium ook een pelgrim een grote rol. De Goede Herder komt in het eerste deel voor als kind, in het tweede deel als volwassen man. Het koor zingt uitsluitend het slotkoor, waarvan het tweede deel een fuga is, die herinnert aan de fuga in de Introductio aan het begin. Het hele werk telt acht aria’s - de Aria settima een duet -, en een niet genummerde arietta, die met elkaar verbonden worden door recitatieven en accompagnato’s, een introductio en een slotkoor. Een mooi barok trekje is het recitatief met het antwoord van de echo.
Het allermooist is wel de door de pelgrim gezongen Aria quarta, een aria die in Bachs Mattheus-passie niet zou misstaan:
Die Liebe hat kein Ziel,
sie achtet weder Hitz noch Kält,
und bleibet allzeit unverstellt,
ist ruhig und ganz still. (Fine)
Sie ist stark, wie der Tod,
verachtet alle Bitterkeit,
bleibt auch von Angst und Furcht befreit,
sie weiß von keiner Not. (Da Capo)
Ook erg mooi is de Aria ottava, een siciliano die verhaalt van de kruisdood van de Goede Herder:
...Dann sehe mich doch an,
wie er mich nicht verschonet,
sogar zum Tod verbannet,
als sein selbsteignen Sohn
nur bloß wegn deiner Sünden,
auf dass du solltest fünden
Verzeihung und auch Pardon.
Opvallende instrumenten in het orkest: de chalumeau en de trombone, die in twee aria’s een solistische rol vervult.
Met drastische, onverwachte harmonische wendingen schildert Werner de verschrikkingen van het laatste oordeel, maar er zijn in de partij van het afgedwaalde schaapje ook passage’s die herinneren aan de Italiaanse opera buffa. Al bij al is dit weer een uiterst interessante compositie, die het beluisteren en overdenken meer dan waard is.
De uitvoering van dit alles is ronduit uitstekend. György Vashegyi, die studeerde in Boedapest en masterclasses volgde bij o.a. John Eliot Gardiner en Jaap ter Linden dirigeert met vaste hand. Erg mooi de continuogroep met o.a. Flóra Fábri op orgel. Ook de solisten zijn stuk voor stuk uitstekend. Het met vele foto’s geïllustreerde tekstboekje voorziet in een inleiding in vier talen (Engels, Frans, Duits en Hongaars) en de complete tekst in het Duits en Hongaars. Ook de opname is uitstekend.
 |
Werner: Der gute Hirt
Ágnes Kovács en Adriána Kalafszky (sopraan) Péter Bárány (countertenor), Zoltán Megyesi (tenor), Lóránt Najbauer (bas), Purcell Choir, Orfeo Orchestra o.l.v György Vashegyi
Accent ACC26502 • 85' • (2 cd's)
Opname: jan. 2019, Liszt Ferenc Zeneakadémia, Boedapest
Naar deel 1 / 2
______________
* In Haydns muziekbibliotheek bevonden zich maar liefst 12 oratoria van Gregor Werner.