CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, mei 2015

 

Romantic Metamorphoses - Dana Zemtsov

Vieuxtemps: Altvioolsonate in Bes, op. 35

(E.) Zemtsov: Melodyia (Melodie im alten Stil)

Bloch: Suite voor altviool en piano

Bizet/Waxman/Kugel: Carmen-fantasie

Dana Zemtsov (altviool), Cathelijne Noorland (piano)

Channel Classics CCS SA 37215 73' (sacd)

Opname: november 2014, MCO Studio 1, Hilversum

 

Voor mij persoonlijk echter is het meest 'romantische' en persoonlijke stuk op deze cd de Melodie im alten Stil van Evgeni Zemtsov. De nostalgische stijl waarin dit moderne stuk is geschreven, met zijn lyrische melodie, versierd in barokstijl, en ondersteund door frisse, contrasterende harmonieën, is slechts één reden om het te bewonderen. Een tweede reden is het verhaal erachter: tijdens zijn studie in Moskou werd de componist verliefd op een mooi meisje. Ze speelde altviool, en hij schreef dit mooie stuk voor haar instrument als een liefdesverklaring. Een jaar later werd hun eerste kind - mijn vader - geboren.

Dana Zemtsov

Aan de altvioolspelende familie Zemtsov is op deze site ruimschoots aandacht besteed, middels een interview met vader Mikhail (klik hier) en een bespreking van zijn cd The Last Rose of Summer (klik hier). De eerste cd die Dana Zemtsov uitbracht, met als titel Enigma, is hier besproken door collega Aart van der Wal. Op die uitgave speelde Dana werken voor altviool zonder begeleiding, deze keer werkt ze samen met pianiste Cathelijne Noorland. Aan de titel is niets enigmatisch: Romantic Metamorphoses . Romantiek in verschillende gedaantes.

Wie iets meer wil weten over de Belgische componist Henri Vieuxtemps (1820-1881) heeft meer aan Grove's Dictionnary in de editie uit 1951, dan aan de laatste online editie van de New Grove. Het is kennelijk niet best gesteld met de populariteit van deze eens welhaast vergoddelijkte componerende vioolreus. Alle grote violisten hebben meer dan een eeuw lang zijn vioolconcerten stukgespeeld, en met name het Vijfde moest het daarbij ontgelden. Die tijden zijn voorbij - dat Hillary Hahn onlangs een cd opnam met Mozarts en Vieuxtemps' Vijfde Vioolconcerten is vooral een nostalgisch eerbetoon. Op het concertpodium is Vieuxtemps zijn oude glorie voorgoed kwijt. Wonderlijk genoeg heeft de opkomst van de altviool als solo-instrument wonderen gewerkt voor de Altvioolsonate die Vieuxtemps, zelf een verdienstelijk altviolist, aan het repertoire toevoegde. Alle Grote Altisten van vandaag hebben die sonate al eens opgenomen, van Yuri Bashmet tot Tabea Zimmermann. Wanneer Vieuxtemps zijn sonate componeerde heb ik niet kunnen vinden, maar het opusnummer 36 plaatst het naast het Vijfde Vioolconcert opus 37 uit 1858. Overigens is deze lijvige sonate meer een suite van karakterstukken dan een sonate in de Beethoveniaanse zin van het woord, maar een schitterend brok romantiek is het zeker - de openingsparagraaf is adembenemend en laat je dan ook niet meer los.

De Zwitsers-Amerikaanse componist van Joodse afkomst Ernest Bloch (1880-1959) onderging hetzelfde lot als Vieuxtemps. Tijdens het interbellum was hij naast Bach, Beethoven en Brahms de vierde B, tegenwoordig komen we hem nauwelijks nog op het concertpodium tegen. Altisten mogen Bloch even dankbaar zijn als Hindemith, want het repertoire voor de altviool heeft door deze beide componisten een flinke en kwalitatief hoogstaande uitbreiding ondergaan. Op deze cd speelt Dana Zemtsov zijn magnum opus, een monumentale suite in vier delen met een totale lengte van ruim een half uur - van dit werk bestaat ook een versie met groot orkest. Bloch begon deze suite als een hommage aan het verre oosten, vandaar de beschrijvende titels in de tracklist: in the Jungle - Simian Stage - Land of the Sun: China. Natuurbeschrijvingen van de Indonesische Archipel en een hommage aan hetzelfde China dat Puccini's Turandot in 1926 tot een publiekslieveling maakte. Overigens was Bloch hem voor, de Suite stamt uit de jaren 1918/9; hier horen we de hemelbestormer Bloch zoals we die kennen uit zijn onvergankelijke meesterwerk: Schelomo voor cello en orkest.

Franz Waxman was werkzaam in Hollywood en woonde bij zijn goede vriend Jascha Heifetz in de buurt. Dat resulteerde in een virtuoze bewerking van de bekendste melodieën uit de opera Carmen van Bizet. De leraar van vader en dochter Zemtsov, Mikhail Kugel (1946), maakte van deze Carmen Fantasy een versie voor altviool. Een schot in de roos en een verhoord gebed voor elke altviolist.

Over de altviool wordt al sinds mensenheugenis de grootst mogelijke nonsens verteld, en misschien is het instrument zelf daar wel een beetje schuld aan. Hebt u wel eens opgemerkt dat je in een en hetzelfde orkest grote en kleine altviolen hebt? Ook de klank kan van instrument tot instrument en van bespeler tot bespeler dramatisch verschillen. Wie deze cd in de speler legt zal vooralsnog zijn oren niet geloven. In de hoogromantische openingsmaten van de sonate van Vieuxtemps denk je aanvankelijk met een cello te maken te hebben, en vervolgens vraag je je nog een hele tijd af of hier misschien op darmsnaren gemusiceerd wordt. Een schitterende roodkoperen muziek glijdt voorbij - als een klankgeworden zonsondergang. Dana Zemtsov en Cathelijke Noorland zorgen inderdaad voor een Romantic Metamorphoses.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links