CD-recensie
© Siebe Riedstra, november 2011
 |
Nederlandse Cellosonates (Deel 4)
Schäfer: Cellosonate in C, op. 13
Bosmans: Trois Impressions (voor cello en piano) – Cellosonate in a
Hekking: Joujou mécanique– Danse campagnarde – Danse pour les Sakharoff (voor cello en piano)
Doris Hochscheid (cello), Frans van Ruth (piano)
MDG Audiomax 903 1703-6 • 76' • (sacd)
Dit is de vierde aflevering in de serie Nederlandse Cellosonates van het duo Doris Hochscheid en Frans van Ruth. In deel 1 stond Willem Pijper centraal (klik hier), in deel 2 Julius Röngen (klik hier), daarna was de beurt aan Matthijs Vermeulen (klik hier) en nu komen we aan bij Henriëtte Bosmans, dochter van Henri Bosmans, de veel te vroeg gestorven solocellist van het Concertgebouworkest. Haar collega-componist op deze editie is Dirk Schäfer, die grote faam heeft verworven als pianist, maar als componist moeite had om zich door te zetten. Solistische optredens met het Concertgebouworkest zaten er voor hem trouwens ook niet meer in nadat hij publiekelijk verklaard had dat “mijn kunstopvattingen niet harmonieëren met die van den eersten dirigent”. Die dirigent was Willem Mengelberg, in de eerste helft van de twintigste eeuw de meest geadoreerde Nederlander, die dat voor zichzelf vertaalde in een uiterst autocratisch optreden.
Dirk Schäfer werd geboren in Rotterdam, in 1873 en studeerde daar piano alvorens met een toelage af te reizen naar Keulen, waar Max Pauer zijn leraar was. In 1895 won hij de Mendelssohn-Prijs in Berlijn. In 1904 vestigde hij zich in Amsterdam, vlak achter het Concertgebouw met Carl Flesch als buurman. Hij bouwde een grote internationale reputatie op als pianist, niet alleen in solorecitals maar ook in kamermuzikaal verband. Dat stimuleeerde de componist in hem, en zo onstonden er een Cellosonate voor Gérard Hekking, een Vioolsonate voor Carl Flesch en een Pianokwintet. Schäfer was als componist geen vernieuwer, maar wel een groot vakman en zeker niet ongeïnspireerd. Bovendien was hij uiterst zelfkritisch, zodat datgene wat overbleef altijd boeit. Zijn idioom bevindt zich ergens tussen Brahms en Reger, maar in de behandeling van de piano vinden we ook de Gallische lichtheid van Gabriel Fauré.
Hetzelfde geldt voor Henriëtte Bosmans (1895-1952), maar dan zonder Reger. Bosmans schreef relatief veel voor de cello, wat ongetwijfeld te maken heeft met het feit dat ze haar cellospelende vader nooit gekend heeft. Henri Bosmans stierf toen Jetty nog maar een baby was, maar zijn cello stond midden in haar kamer. Onbegrijpelijk is dat haar Nuit calme, het centrale deel van het drieluik ‘Trois Impressions’ uit 1926 niet allang tot het repertoire van alle grote cellisten behoort. Gelukkig staan die impressies met zijn drieën op deze cd, samen met de Cellosonate uit 1920. Ook die Sonate hoort bij de top van wat er in Nederland – en daarbuiten – voor de cello is gecomponeerd. Henriëtte Bosmans verdient een veel grotere plaats in ons actieve muziekleven en Doris Hochscheid en Frans van Ruth zetten zich daar gelukkig vol voor in.
Als toegift worden we getrakteerd op drie korte salonstukken van de componerende Gérard Hekking, die hierboven al genoemd werd. Daarmee is de cirkel van deze cd gesloten en prachtig gelegen rond het Concertgebouw van tussen de beide Wereldoorlogen.
De twee mooiste stukken op deze schijf zijn al eerder opgenomen: van Bosmans’ Cellosonate en Nuit calme verscheen in 2007 een cd, waarop ook werken van Frank Bridge te horen zijn. Mayke Rademakers is de celliste en Matthijs Verschoor bespeelt de piano. De enthousiaste bespreking vindt u hier. Als ik moet kiezen geef ik de voorkeur aan Doris Hochscheid die in haar cellospel dezelfde brandende intensiteit communiceert die Bosmans in de noten heeft weten te stoppen. Maar het wordt nog interessanter, want er is nog een celliste die deze werken heeft ingespeeld, en dat is Doris Hochscheid zelf, die alweer met Frans van Ruth in 2002 een opname maakte voor het kleine cd-label Tatlin - www.klassiekecd.nl. Daar waren het de aanvullende werken op een cd waar Lex van Delden met drie werken is vertegenwoordigd: de Pianosonate op. 24, de Cellosolosonate op. 63 en de Vocalise voor Henriëtte Bosmans op. 29bis voor cello en piano uit 1951. Die cd is niet alleen uniek door het repertoire, maar ook toen al werd er schitterend gemusiceerd.
Zoals we inmiddels weten is dit een prachtige serie, warm en helder opgenomen. De buitengewoon lezenswaardige toelichtingen stammen uit de pen van Frans van Ruth, en zijn ook in het Nederlands afgedrukt. Een aanwinst!