CD-recensie
© Siebe Riedstra, april 2011
 |
Brahms: Klarinetsonate nr. 1 in f, op. 120 nr. 1 – Klarinetsonate nr. 2 in Es, op. 120 nr. 2
Rheinberger: Klarinetsonate in es, op. 105a
Lars Wouters van den Oudenweijer (klarinet), Hans Eijsackers (piano)
Challenge Classics CC72505 • 66' •
Rond 1890 verkeerde Johannes Brahms in een fase van creatieve lethargie en morbide preoccupatie met de dood. Daaruit werd hij in maart 1891 gewekt door ‘Fräulein Klarinette’. Dat was het instrument van Richard Mühlfeld, een violist in het orkest van Meiningen die op de klarinet was overgestapt. Voor hem schreef Brahms in een golf van inspiratie achtereenvolgens zijn trio voor klarinet, cello en piano, de beide klarinetsonates en het klarinetkwintet. Sindsdien is dit de absolute top van het klarinetrepertoire, slechts geëvenaard door de klarinetwerken van Mozart, die eveneens kort voor zijn dood geïnspireerd raakte door de klarinet, met als gevolg het onovertroffen klarinetkwintet en het hemelse klarinetconcert. Jammer dat Brahms ons geen klarinetconcert heeft nagelaten. Wist u trouwens dat het laatste voltooide werk van Max Reger ook een prachtig klarinetkwintet is?
Het is duidelijk dat iedere klarinettist graag zijn lippen zet in dit repertoire en het aantal opnames is al lang niet meer te tellen. Voorbeeldige uitvoeringen zijn er van Karl Leister, Reginald Kell en George Pieterson, om er maar eens een paar te noemen. Reginald Kell was de favoriete klarinettist van Sir Thomas Beecham, en de eerste die vibrato op zijn instrument toepaste; zijn opnames werden uitgebracht op EMI. George Pieterson (gelauwerd solo-klarinettist van het Concertgebouworkest) speelde ze in voor het label Philips. Karl Leister (die dertig jaar dezelfde positie had in de Berliner Philharmoniker) nam op voor Nimbus; die opnames zijn in licentie gegeven aan Brilliant, het is maar dat u het weet.
Het dwergstaatje Liechtenstein heeft in ieder geval één bekende componist voortgebracht: Joseph Rheinberger (1839-1901). Rheinberger was een wonderkind dat in 1851 verhuisde naar München, waar hij zijn hele leven werkzaam bleef als componist, dirigent, conservatoriumdirecteur en docent. Hij liet een gigantisch oeuvre na dat alle genres omvat. Rheinberger was tijdens zijn leven een beroemdheid en werd na zijn dood pijlsnel vergeten. De Cantilene uit zijn Achtste orgelsonate heeft ervoor gezorgd dat zijn ster in orgelkringen altijd is blijven stralen. Sinds de komst van de cd en de belangstelling voor vergeten muziek zijn veel van zijn werken weer aan de catalogus toegevoegd.
De hier gespeelde klarinetsonate zag het levenslicht als een vioolsonate, vandaar het opusnummer 105a. De oorspronkelijke toonsoort was e-klein, een echte viooltoonsoort. Voor de klarinet is de sonate een halve toon naar beneden getransponeerd, naar de ongebruikelijke toonsoort van es-klein, die evenwel voor de klarinetkleppen uitermate geschikt is. Rheinberger is een volbloed romanticus en sluit perfect aan bij de klankwereld van Brahms, maar zijn wortels liggen via Mendelssohn in Bach.
Lars Wouters van den Oudenweijer werd geboren in 1977 en studeerde af aan de Juilliard School of Music in New York. Hij is actief in Berlijn (Spectrum Concerts), Londen (Academy of St. Martin-in-the-Fields) en Tilburg (docent Fontys Conservatorium). Met pianist Hans Eijsackers vormt hij een vast duo. Een eerdere opname van de klarinetsonates van Max Reger op het label Challenge werd op deze pagina’s lovend ontvangen (klik hier). Op deze cd handhaaft het duo dat hoge niveau, en laten ze bovendien horen dat ze hun mannetje staan in de vergelijking met bovengenoemde rivalen in de sonates van Brahms. De winnende factor daarbij is de uitstekende opname, die deze schijf overtuigend boven de competitie uittilt.