CD-recensie

 

© Gerard Scheltens, maart 2018

 

Medtner: Pianosonate in c, op. 25 nr. 1 (Sonata-Skazka) - in e, op. 25 nr. 2 (Nachtwind) - Skazki (Sprookjes) op. 26

Caspar Vos (piano)
Opname: november 2017, Westvest 90, Schiedam
7 Mountain records 7MNTN-011 • 64' •

 

"Ego" heet de debuut-cd van Caspar Vos. Hm... Hij zal bedoelen dat de muzikale inhoud zijn innerlijke "ik" weerspiegelt, maar ik hoop niet dat zo'n titel wordt misverstaan. Doet er niet toe: Caspar Vos is een man met een missie. Die missie heet Medtner. Hij heeft de Russische componist Nikolaj Medtner (1880-1951) in het hart gesloten. Daarmee is hij de eerste pianist in Nederland, na de drie pianoconcerten die Geoffrey Madge ooit opnam. Wel bestaan er de mooie opnamen van Medtners solopianomuziek door Hamish Milne en Marc-André Hamelin (en de wat minder geslaagde van Geoffrey Tozer), alles te vinden op de Brilliant- en Hyperion-labels. Er zijn ook twee pianogiganten die Medtners ongelooflijke Sonata Reminiscenza op. 38/1 (volgens mij zijn absolute meesterwerk) hebben opgenomen: Emil Gilels en Jevgeni Kissin. In dit illustere gezelschap slaat Caspar Vos een uitstekend figuur.

Ik heb die vorige opnamen op deze site besproken en daarbij ook aandacht besteed aan de achtergronden van deze bijzondere muziek, van een man die een groot deel van zijn leven in Londen woonde. Dankzij een gulle donatie van een bewonderaar - Zijne Hoogheid Jayachamaraja Wodeyar Bahadur de Maharadja van Mysore - kreeg hij op het eind van zijn leven de kans opnamen te maken van zijn complete werk op 78-toerenplaten. U kunt het hier nalezen, alwaar ook verwijzingen naar Medtner-literatuur.

Tot mijn eigen verbazing is het alweer tien jaar geleden dat ik dat stuk schreef. Sindsdien is het (weer) wat stil geworden rond Nikolaj Medtner, en dus is de nieuwe cd van Caspar Vos meer dan welkom. Sympathiek is dat hij, tegen alle modes in, zijn voorliefde voor deze componist niet onder stoelen of banken steekt. Hij getuigt luidop van het bijzondere van deze laatromantische muziek. Voor een componist die in 1951 overleed en dus middenin alle muzikale revoluties van de eerste helft van de 20e eeuw stond, lijkt de muziek wat anachronistisch, als een late uitloper van de 19e eeuw. Medtner begreep niets van Prokofjev, laat staan van Schönberg en Stravinsky. Een conservatieve componist dus, maar je kunt ook zeggen dat het maar goed is dat hij bleef in zijn eigen muzikale universum waar hij zich het meest thuisvoelde. Medtners wereld sluit aan bij die van Schubert, Chopin en Schumann en raakt aan die van Skrjabin en Rachmaninov zonder die te overlappen. Hij was geen epigoon, zijn muziek blijft altijd herkenbaar zichzelf.

Caspar Vos, winnaar van de publieksprijs 2017 van Dutch Classical Talent, maakt het zichzelf niet gemakkelijk. Medtner stelt hoge eisen aan de techniek. Structuur in zijn werk bestaat wel degelijk, maar is niet altijd snel te doorgronden. Zijn sonates en skazki (sprookjes) vertellen een doorlopend verhaal, er is samenhang, met onderlinge verwijzingen tussen de werken. Vos verklaarde dat programmeurs en zelfs zijn docent Jan Wijn hem de keus voor Medtner hadden afgeraden omdat het publiek het misschien niet zou begrijpen. Dat hij toch zijn eigen gang ging valt te prijzen en is ook niet meer dan logisch, want als je oprecht gelooft in de muziek die je maakt komt de communicatie met je luisteraars vanzelf tot stand.Vos spreekt van een "oerkracht", een "bouwwerk waarin je steeds weer nieuwe lagen ontdekt". Vooral onderkent hij het verhalende karakter dat deze muziek kenmerkt.

Medtners muziek heeft vele kanten. De vier Skazki (Sprookjes) klinken elegant en charmant. Dat de grens tussen de sonatevorm en het lossere sprookje bij Medtner dun is, blijkt uit de driedelige sonate op. 25/1. De voortdurende stroom aan nootjes mondt uit in een juist heel puntige finale (Allegro con spirito).

Climax is de sonate "Nachtwind" in twee delen, die in elkaar overgaan maar qua karakter verschillen. Deel één lijkt een grote maalstroom aan ideeën, en het snellere deel twee heeft weer een veel strakkere structuur. Maar het blijft een doorlopend verhaal dat verteld wordt. Caspar Vos beheerst deze stof als weinig anderen, hij staat boven de techniek, speelt met de dynamiek, gaat heel natuurlijk om met rubato en geeft de muziek een stuwing mee waaraan je je niet kunt onttrekken. Mooi!

Ik hou altijd al van Medtner, en nu helemaal.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links