CD-recensie

© Aart van der Wal, december 2015

Haydns Schepping in de handen van Philippe Herreweghe is er een vol kleur en fleur, met veel aandacht voor Haydns instrumentale en melodische inventie. We horen sublieme strijkers en pregnante houtblazers, een fraai zingend koor, een formidabele Christina Landshamer als Gabriël/Eva, een niet minder riant schilderende Maximilian Schmitt en een uitstekende Rudolf Rosen (die zij het marginaal iets minder diepgaand zijn rol vervult dan de volupteuze en indringende Christian Gerhaher voor Nikolaus Harnoncourt).

Wie de historiserende uitvoeringspraktijk als een dogmatisch gegeven beschouwt, moet voor de aardigheid eens opnamen van Harnoncourt, Jacobs, Christie en Gardiner van stal halen. De kans is levensgroot dat verwarring daarvan het resultaat is. Er zijn meer verschillen dan overeenkomsten, wat dus zeker iets zegt over de musicologisch verschillende invalshoeken die worden gekozen. Waarbij er natuurlijk ook verschillen huizen in solisten, koor en orkest (voor een goede beoordeling moeten die er eerst uit worden gefilterd). Ik herinner me een uitspraak van Frans Brüggen over zijn uitvoering van de Beethoven-symfonieën: als Beethoven in de zaal zou zitten, zou hij zijn eigen werk onder handen van Brüggen en het Orkest van de Achttiende Eeuw misschien niet eens herkennen. Wat overdreven misschien, maar die uitspraak geeft wel aan dat de twijfels overheersen. Zijn we werkelijk zo goed geïnformeerd, hebben we het wel bij het recht eind, zitten er geen specifieke adders onder het gras, maken we er een karikatuur van?
Er is ook die andere kant van het uitvoeringsspectrum, met dirigenten als Böhm en Karajan, waar ik met veel plezier naar teruggrijp. Het was in de tijd dat topsolisten bij wijze van spreken zo uit de bomen konden worden geplukt, koren als de Wiener Singverein en het Weense Staatsoperakoor acte de présence gaven, en orkesten als de Berliner en Wiener Philharmoniker de romantisch getinte sterren van de hemel speelden. Het affect, dat was belangrijk, waarbij de grens tussen Weense Klassiek en Romantiek tamelijk rekkelijk bleek te zijn. Het lijkt ook niet overdreven: iedere generatie haar eigen Haydn. Misschien dat een volgende generatie met afgrijzen neerkijkt op de 'authentieke' verrichtingen van vandaag.

Waar, wat 'Die Schöpfung' onder Herreweghe betreft, in ieder geval niet over hoeft te worden gediscussieerd is de fijnzinnigheid waarmee de balans tussen soli, koor en orkest tot stand is gekomen. Dat is zonder meer topklasse, passend in de hoogste regionen. Op het gebied van de afwerking, onverschillig of het klank, balans, frasering, articulatie of dynamiek betreft, wordt hier geen enkele wens onvervuld gelaten. Dat zegt trouwens ook het nodige over de opname, die op zijn zachtst gezegd geslaagd mag worden genoemd. Deze partituur wordt voorbeeldig gerealiseerd (alleen de uitvoering onder René Jacobs op Harmonia Mundi biedt nog een graadje meer monter stemmende frisheid), al blijf ik erbij dat die 'ouderwetse' benadering heus niet te versmaden is. Of stilistisch wat dichter bij de 'historiseerders', zoals de live-opname rond Kerstmis 2013 met Bernard Haitink, solisten en koor en symfonieorkest van de Beierse omroep (klik hier). Zeker ook niet te versmaden. Haitink mocht dan niet zoveel ophebben met de nieuwlichters als Harnoncourt (als hij voor het Concertgebouworkest had gestaan, er intensief mee had gerepeteerd, merkte Haitink dat vervolgens meteen, en niet in positieve zin), hij heeft er in de loop der jaren wel degelijk het een en ander van opgestoken en in praktijk gebracht. Het kan verkeren!

index