Interview Componist Huba de Graaff: "Ik hecht aan provocatieve radicaliteit"
© Thea Derks, mei 2017 |
||||||||||
Een televisie-interview gebruiken als libretto voor een opera? De eigenzinnige componist Huba de Graaff schrikt er niet voor terug. Op 22 juni beleeft haar opera The Naked Shit Songs zijn wereldpremière. Deze is gebaseerd op een gesprek van Theo van Gogh met het Britse kunstenaarsduo Gilbert & George uit 1996. Wegens gebrek aan belangstelling wilde De Graaff haar opera met een boombox presenteren in de Apollolaan. Maar dankzij Ruth McKenzie, artistiek leider van het Holland Festival, staat haar productie in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Kleurige beelden van achterwerken en drollen De Graaff: 'Ik bewonder Gilbert & George om de nietsontziende manier waarop zij beladen thema's aansnijden. Ik hecht aan een provocatieve radicaliteit, het is de taak van kunstenaars om vragen te stellen.' Die compromisloze houding herkennen we in haar eigen werk. Zo baseerde zij haar Pornopera op het gekreun en gesteun van een vrijend liefdespaar, en is haar Apera gebouwd op de kreten van apen.
Van spraak naar zang Dit inzicht had nogal wat consequenties. De Graaff: 'Ik moest alsnog het integrale interview uittikken, maar spreek beroerd Engels. Het heeft me zeker een maand gekost. En omdat het een Engelstalige opera werd moest ik Jan vertellen dat hij er niet in mocht zingen. Dat was moeilijk. Mijn belabberde Engels leidde bovendien tot hilarische situaties toen we eenmaal gingen repeteren. De broers Nigel en Christopher Robson, die Gilbert & George vertolken, wezen me voortdurend op fouten: 'Dat zeiden ze niet!' Ik schreef bijvoorbeeld: When a bloke mugs about with another wife. Dat moest zijn: When a bloke mucks about with another wife. Maar aan de andere kant: ik heb gewoon uitgeschreven wat er klonk, inclusief alle versprekingen en herhalingen. George is nogal stotterig, zegt bijvoorbeeld political, politicl, polit, politicly.'
Verloren onschuld Helemaal integraal klinkt het interview overigens niet in The Naked Shit Songs. 'Tegen het eind heb ik een passage geschrapt waar ze opeens over vrouwen beginnen te zeiken. - Dat die enorm stom zijn, alleen maar van snoep houden en in pyjama thuis zitten terwijl de mannen het werk moeten doen. Op zich geestig, maar het paste niet in de dramaturgie. Nu eindigt de opera ermee dat Gilbert zegt: It's dead. Finished!, terwijl Theo van tafel gaat en de hel losbreekt in het muziekensemble. Het is een natuurlijk einde, dat me telkens weer kippenvel bezorgt omdat we weten wat er met Theo gebeurd is.' Verwante outsiders Toch komt het uiteindelijk goed: 'Op een avond zat Ruth McKenzie tegenover me in de trein. We praatten over van alles en nog wat. De jaren tachtig, de krakersscènes in Nederland en Engeland, bandjes. We bleken veel met elkaar gemeen te hebben, zijn beiden een beetje outsiders. Zij toerde met een damesband door Engeland, maar volgde tegelijkertijd een serieuze opleiding waardoor ze nu allerlei bestuurlijke functies bekleedt. Ik heb met wisselende bands de meest afgrijselijke herrie gemaakt, maar studeerde daarnaast klassiek viool.' Haar opera kwam tijdens de treinreis helemaal niet aan de orde. 'Maar de volgende dag hing het Holland Festival aan de lijn: lukt het voor de editie van 2017? Toen moest ik alle zeilen bijzetten, want ondertussen was ik begonnen aan mijn opera Liebesleid, die afgelopen april in première ging.' Boombox
Zodra Van Gogh (Xander van Vledder) de knop indrukt klinkt er muziek. 'Soms hoor je Trio Escapada met tango's die ik voor hen componeerde, op andere momenten een Frans kinderliedje. Dat stond op de cassette die nog in het apparaat zat toen ik het kocht op een rommelmarkt in Frankrijk. Het bandje vertraagt enorm, zodat een flinke vervorming ontstaat. Het bleek nog een hele kunst voor Nigel en Christopher om daar tegenover zuiver te blijven zingen.' Homokoor en 'Moslimkoor' Een tweede koor bestaat uit zangers met een moslimachtergrond. 'Ten tijde van het interview was er nog sprake van dialoog, nu is er vooral polarisatie. Daarom vink ik het belangrijk ook de islamitische wereld bij mijn opera te betrekken. Via mijn Turkse groenteboer vond ik het reART Wereldmuziek Koor van Selim Dogru. Dit komt op aan het slot van de opera, waar Gilbert & George nog eens zeggen hoe aardig moslims zijn. Even horen we Theo's eigen stem: So that's why you love to be surrounded by Muslim people? Dan zingt iedereen samen met het 'moslimkoor': Imagine the lives of all the people at this moment in the world, wherever they are. Zo'n krachtige en troostrijke tekst, hij raakt me telkens weer.' Dialoog Huba de Graaff: The Naked Shit Pictures Holland Festival 22 + 23 juni. index |
||||||||||