DVD-recensie

Het opnamevak voorgesteld als muzikale roadmovie

 

© Aart van der Wal, november 2012

 

 

Sounds and Silence - travels with Manfred Eicher

Film van Peter Guyer en Norbert Wiedmer

ECM 5050 DVD 276 9886 • 87' • (2011)
(+ bonus: trailer Manu Katché: 'Playgrounds' door Gildas Boclé)

(Ondertiteling: Engels/Duits/Frans)

www.ecmrecords.com

www.ecmrecords.nl

Tentoonstelling over ECM in München


Op onze site hebben we reeds veel opnamen van het ECM-label (klik hier) besproken, en vrijwel zonder uitzondering in de meest lovende bewoordingen. Dat mag voor een niet gering deel op het conto worden geschreven van Manfred Eicher (ooit begonnen als bassist bij de Berliner Philharmoniker), de grote drijvende kracht achter dit kwaliteitslabel. Hij is naast oprichter van ECM tevens producer, opnametechnicus en degene die bepaalt welke artiesten en ensembles op het door hem gekozen repertoire worden 'losgelaten'. Maar zijn betrokkenheid gaat nog een stap verder: we zien hem ook tijdens de grafische afwerking van 'zijn' product, tot en met het beoordelen van de foto's voor de covers (in die bekende fraaie, overwegend zwart-wit-grijs tinten) en van de liner notes. Eicher laat namelijk niets aan het toeval over, een beeld dat in deze documentaire sterk naar voren komt. Hij is de uitgesproken 'regelneef' die met grote souplesse maar vasthoudend geen concessies doet aan het eindproduct, waaraan op het kantoor van ECM op een steenworp afstand van de 'Ausfahrt' Gräfelding, langs de snelweg van München naar Lindau, de laatste hand wordt gelegd.

Manfred Eicher in de opnamestudio

Een aantal willekeurig gekozen namen van musici, in eveneens willekeurige volgorde, die tot de 'artiestenstal' van ECM behoren: Gidon Kremer, het Hilliard Ensemble, het Münchner Kammerorchester, SWR Vokalensemble Stuttgart, Radio-Sinfonieorchester Stuttgart des SWR, het Stuttgarter Kammerorchester, Alexander Liebreich, Till Fellner, Anja Lechner, Essa-Pekka Salonen, Arvo Pärt, Heiner Goebbels, Jan Garbarek, Juliane Banse, András Keller, Till Fellner, Heinz Holliger, Camerata Bern, het Zehetmair Quartett, Dennis Russell Davies, András Schiff, Kent Nagano, Heinrich Schiff, Peter Eötvös (hij maakte overigens drie cd's voor ECM met ons Radio Kamerorkest), het Cikada String Quartet, Alexei Lubimov, Alexei Zuev, Khatia Buniatishvili Giedré Dirvanauskaité, Thomas Larcher, Kim Kashkashian, Quatuor Diotima, Tonu Kaljuste, Nordic Symphony Orchestra, Miklós Perényi, Dénes Várjon, Michelle Makarski, Ronald Copes, het Rosamunde Quartett, Andrey Boreyko, het Los Angeles Philharmonic, het Estonian Pihlharmonic Chamber Choir, Thomas Zehetmair, Carolin en Jörg Widmann, Alexander Lonquich, Keith Jarrett, Yulia Korpacheva, Fëdor Kuznetsov, Kremerata Baltica, Leonidas Kavakos, Péter Nagy,Natascia en Raffaella Gazzana, Elmer Iseler Singers, Anu Tali, Vox Clamantis, Andreas Schmidt....Een soortgelijke verscheidenheid vinden we terug in de componisten die ECM in de loop der jaren heeft 'bediend', van Arvo Pärt tot Heiner Goebbels, van Bach tot Heinz Holliger, uit alle tijden en uit vele windstreken. Dan is er nog jazz, ander repertoire...

Met Arvo Pärt

ECM onderscheidt zich zowel op het gebied van de breed opgezette en uiterst gevarieerde catalogus, het consistent zeer hoge vertolkingsniveau, de uitmuntende geluidskwaliteit en last but not least de grafische vormgeving en de uitvoerige toelichtingen. Wie een cd van ECM in handen heeft ziet al direct, zonder er ook maar een noot van te hebben gehoord, dat het label bij de productie ervan niet over een nacht ijs is gegaan. ECM is ook typisch zo'n label dat steeds opnieuw voor verrassingen zorgt door ongekende paden op te gaan, met wereldpremières voor de dag te komen; en als er dan sprake is van standaardreperoire, blijkt Eichers keus voor die en die solist of dat ensemble een ware verrassing te zijn. Het succes van het ECM-label hangt er ook rechtstreeks mee samen: nooit wegzakken in routine, altijd op zoek naar het vernieuwende en daarmee het onverwachte.

Saxofonist Jan Garbarek tijdens een opnamesessie

Deze vakkundig gemaakte documentaire van Peter Guyer en Norbert Wiedmer brengt Eichers gedrevenheid met volle overtuiging in beeld. Eichers passie voor de muziek en zijn verbondenheid met de musici dringt er voortdurend in door, hij handelt overwogen, rustig en zo op het oog ontspannen, met een scherp oog en oor voor details die anderen ontgaan. Het oor van de fotograaf? Af en toe lijkt er heel even een knak in het zelfvertrouwen te ontstaan, is er twijfel, zijn er momenten van spanning, dreigt de hectiek de overhand te krijgen, maar toch is er die rots in de branding: Eicher. Wat deze film ook uitstraalt is het gevoel dat Eicher, zijn musici en zijn staf niet bezig zijn in een muziekfabriek, maar met de muziek zelf, en die met alle mogelijke middelen zo goed mogelijk te registreren. Dat daar alles om draait, waar ook ter wereld. Eicher: "Muziek kent geen vaste plek, zij is daar waar zij wordt gevonden, waar zij wordt uitgevoerd, waar zij zich ontwikkelt." Het is tevens een zoektocht naar de ideale klank, voor Eicher het hoogst bereikbare, en daarmee heel ver verwijderd van die nepwereld met zijn muzikale vercommercialisering, zijn eindeloze keten van wegwerpproducten, gepimpte artiesten, videoclips, soundbites en schreeuwerige commercials. Eicher wil alleen maar diep tot de muziek zelf doordringen, de ware zin en betekenis ervan doorvorsen en met zijn artiesten samenwerken, met als resultaat 'zijn' product dat echt daarvan de weerslag is. Dat is een proces dat hem naar mensen en vreemde landen voert, en waarmee hij zich diep verbonden voelt. Eichers warme belangstelling is net zo echt, net zo puur als de cd's die onder zijn hoede worden gemaakt. Deze film toont ons al die aspecten in hun volle glorie.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links