DVD-recensie

Esthetisch superbe Poppea wint aan intimiteit

 

© Paul Korenhof, november 2005

 

 

Monteverdi: L'incoronazione di Poppea.

Cynthia Haymon (Poppea), Brigitte Balleys (Nerone), Ning Liang (Ottavia), Michael Chance (Ottone), Harry van der Kamp (Seneca), Heidi Grant Murphy (Drusilla), Jean-Paul Fouchécourt (Arnalta), Dominique Visse (Nutrice, Famigliare), Claron McFadden (Valletto), Elena Vink (Fortuna), Sandrine Piau (Amore, Damigella), Wilke Te Brummelstroete (Virtù, Pallade), Nathan Berg (Mercurio. Console), Mark Tucker, Lyndon Atkinson, Romain Bischoff (Soldati, Famigliari, Consoli, Tribuni), Les Talens Lyriques
Dirigent: Christoph Rousset.
Regie: Pierre Audi.

Toneelbeeld: Michael Simon, Emi Wada en Jean Kalman.

Opus Arte OA 0924 D (2 dvd's)


Mijn eerste kennismaking met L'incoronazione di Poppea, in de versie van Gustav Leonhardt en Alan Curtis is onvergetelijk, maar daarbij speelt zeker mee dat ik die voorstelling zag in de Haagse schouwburg, het ideale theater voor Monteverdi's opera. Iets minder meeslepend werd de productie die Christophe Rousset en Pierre Audi in 1993 voor De Nederlandse Opera maakten. Muzikaal was het tot in de puntjes verzorgd, scenisch werd het een hoogtepunt in de Audi-esthetiek, maar toch kwam de voorstelling bij mij niet over. Enerzijds door de sterk gestileerde regie van Audi, die deze door en door 'menselijke' opera in een vrijwel emotieloze grandeur op het toneel zette, anderzijds door de afmetingen van Het Muziektheater, die een instrumentaal ensemble van slechts 18 musici ongrijpbaar in de ruimte lieten zwemmen.

In tegenstelling tot L'Orfeo en Ulisse gaat Poppea bovendien niet over idealen en grootse gevoelens, maar over zaken die in hoge mate ons dagelijks leven bepalen. Deze opera gaat over macht en seks, met in het verlengde daarvan bedrog, jaloezie en de ontkenning van menselijke waarden. Maar juist die elementen kwamen in Het Muziektheater moeilijk over het voetlicht. Veel meer indruk maakte dan ook de productie onder Harnoncourt tijdens de Salzburger Festspiele 1993. Ten eerste was daar met een groter instrumentaal ensemble de vertaalslag naar een modern theater beter gemaakt, maar bovendien had regisseur Jürgen Flimm het toneel bevolkt met voor iedereen herkenbare en geloofwaardige mensen. Dat gold voor zowel Poppea (Sylvia McNair), Nerone (Philip Langridge) en Seneca (Kurt Moll) als voor de kleinere en zelfs de komische rollen. Bij Audi bleven de personages symbolen, vertegenwoordigers van een ideeënwereld met meerlevensgrote historische figuren, die ons in een grootse esthetiek een spiegel voorhielden waarin we onszelf niet meer herkenden. Daarbij kan men vraagtekens stellen. L'incoronazione di Poppea is immers een de eerste opera waarin het kwaad zegeviert, een weg waarop librettist Giovanni Busenello slechts door een enkeling gevolgd is. Ook is het een opera waarin vrouwelijke seksualiteit onverbloemd het belangrijkste wapen is in een menselijke en politieke machtsstrijd. In Salzburg deed de Poppea van Sylvia McNair de hormonen door de zaal gieren, maar de sensualiteit van Cynthia Haymon was voor de gewone man in het Amsterdamse theater van een goddelijke ongenaakbaarheid. En mutatis mutandis kan hetzelfde gezegd worden over de verschillen tussen de interpretaties van Nerone, Seneca, Ottavia en de overige personages.

Van Muziektheater naar huiskamer

De nu verschenen uitgave op twee dvd's vormt een ander verhaal, al is het maar omdat de muziek nu vertaald kan worden naar de intimiteit van de huiskamer. Een sticker vermeldt trots dat het hier gaat om 'true surround sound' en ofschoon ik zeker bij theaterproducties dat effect heel wel zie zitten, kan het hier beter genegeerd worden. Het creëert een ruimtelijk effect dat absoluut niet bij Monteverdi past, maar via twee conventionele stereokanalen komt de voorstelling juist heel wat overtuigender over dan indertijd in het theater. De regie van Audi blijft het accent leggen op de combinatie van esthetiek, symboliek en een ideeënwereld waarin de gewone mens niet helemaal op zijn plaats is, maar door een directer contact met de muziek en een visuele betrokkenheid zonder dat ruimtelijke zaaleffect blijkt de voorstelling ook op dit punt heel geschikt voor de huiskamer. Het wordt nog geen klein Venetiaans theatertje, maar geheel in stijl kan men naar believen de voorstelling verlaten en zelfs stopzetten voor een kleine verfrissing, en dat plaatst Poppea's liefdesavonturen in een ander kader dan wanneer men er bijna vier uur onafgebroken op geconcentreerd moet blijven.

Het solistenteam dat in 1994 voor de tv-registratie aantrad, verschilt nauwelijks van het ensemble dat de première zong. Cynthia Haymon en Brigitte Balleys herhalen hun intens maar niet altijd met de nodige sensualiteit gezongen liefdespaar, Ning Liang is weer een mentaal lamgeslagen Ottavia en we horen en zien vertolkingen op hoog niveau van met name Michael Chance (Ottone), Heidi Grant Murphy (Drusilla), Jean-Paul Fouchécourt (Arnalta), Dominique Visse (Nutrice) en Sandrine Piau (Amore). Elena Vink (Fortuna) wordt foutief Elena Fink genoemd en Harry van der Kamp zet een mooie Seneca neer, al mist zijn stem de diepe kern van die van Carlo Colombara. Opmerkelijk is verder dat het tweede klavecimbel bespeeld wordt door Emmanuelle Haïm, die momenteel in ditzelfde repertoire carrière maakt als dirigent. Een schoonheidsfoutje in het verder fraai verzorgde boekje bij de dvd's is het ontbreken van een tracknummering


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links