Het is alweer tientallen jaren geleden dat ik de eer en het genoegen had deel te mogen uitmaken van de ooit zo prestigieuze Edison Jury. Dat was nog in de tijd dat ik in het zeer gewaardeerde gezelschap verkeerde van coryfeeën als Cornelis van Zwol, Menno Feenstra, Thiemo Wind, Bas van Putten en - helaas wijlen - Willem Vos.

In tegenstelling tot tegenwoordig kreeg ieder lid van de jury alle inzendingen toegezonden, dus dozen en nog eens dozen vol cd's. We werkten ons het apenlazarus om alles te kunnen beluisteren. En slechts één ding was daarbij maatgevend: het artistieke resultaat, los van verkoopcijfers en of een dirigent, solist of ensemble 'hot' was of niet. Zo staat me nog kraakhelder voor de geest hoe ik het bekende mini-beeldhouwwerkje heb uitgereikt aan onze componerende landgenoot Jan Boerman naar aanleiding van het verschijnen van een riante cd-box met diens integrale elektronische oeuvre (uitgebracht in de serie Composer's Voice van Donemus). Bepaald geen uitgave die als zoete broodjes over de toonbank ging. Wat heet! Of hoe Bas en ik het er meteen over eens waren dat de cd met Hartmanns Zevende en Achtste symfonie met de Bambergers onder Ingo Metzmacher (toen EMI, nu Warner) bekroond moest worden vanwege het belang van dit bijzondere en veel te onbekende repertoire. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

'Künstlerische Moral'
Betekent dit nu dat louter onbekende componisten in de prijzen konden vallen? Allesbehalve, maar dan moest er wel van echte meerwaarde sprake zijn. Zoals in het geval van de Münchner Philharmoniker onder leiding van Sergiu Celibidache met Bruckners symfonieën 3 tot en met 9, alsmede diens Mis in f (EMI). Bruckner zoals men die nog nooit via een geluidsdrager had gehoord of ooit zal horen en van een metafysisch gehalte zonder enig precedent. Onvervreemdbaar eigen. Net zo onvervreemdbaar eigen als die Zesde van Mahler met de Wiener Philharmoniker onder Pierre Boulez (DG). Mahler nu eens niet benaderd vanuit de zoetgevooisde romantiek, maar precies vanuit de omgekeerde richting, welteverstaan die van Berg en Schönberg. En natuurlijk van Boulez zelf. Met als gevolg dat een doodgespeeld stuk werkelijk als nieuw klonk, ja zelfs als nieuwe muziek! Natuurlijk was ook toen het nadeel dat de inzenders lid van de NVPI moesten zijn om voor de bewuste onderscheiding in aanmerking te kunnen komen, waardoor er niet aangesloten labels of distributeurs ondanks hun buitengewoon boeiende producties onvermijdelijk buiten de boot moesten vallen. Niettemin was de, zoals onze oosterburen zo treffend formuleren, 'künstlerische Moral' op en top leidend.

Virus
Dit in tegenstelling tot tegenwoordig, waarbij het lijkt alsof de juryleden zijn omgekocht dan wel niet (meer) over het gehoor beschikken om in staat te zijn uitvoering en opname adequaat te beoordelen. Zo heeft men deze keer opnieuw een Zesde Mahler bekroond, geleid door het fenomeen Teodor Currentzis. Waarom? Niet omdat dit zo'n boeiende uitvoering is, want er wordt niets nieuws in verteld. Currentzis holt van effect naar effect en bereikt daarmee feitelijk het tegenovergestelde. Vooral in de finale, die weliswaar luidruchtig is (zij het met de beruchte mokerslagen die niet of nauwelijks als zodanig nog herkenbaar zijn) maar ook zeer eendimensionaal en daardoor al snel vermoeiend op de toehoorder overkomt. Kortom, Currentzis kan de vergelijking met Boulez, maar ook met andere coryfeeën als Barbirolli (EMI), Abbado (vooral diens dvd-registratie uit Luzern op Euroarts), Haitink (de oude KCO-opname op Philips), Bernstein (Sony en DG) of uit de nog oudere doos: Flipse (Philips, door het RPhO op cd overgezet) in de verste verte niet doorstaan. Maar dat is nog niet het ergste: de jury zal mogelijk tijdens het beluisteren van de bewuste Sony-opname collectief verkouden zijn geweest, want hoe kon men anders de ernstige montagefout in het eerste deel hebben overzien? Om precies te zijn tussen 1'05 en 3'50 is er iets volledig misgegaan en niemand van de jury die dit blijkbaar ook maar bij benadering is opgevallen. Niet bepaald een fenomeen dat de status van de Edison Jury bevordert, maar dat helaas vooral en ook nog eens zeer nadrukkelijk onderstreept dat het virus van de teloorgang van om het even welk niveau van muziekjournalistiek ook daar is binnengeslopen.

Pistool op de borst
Dat het nog erger kan bewijst het feit dat de jury in al haar wijsheid heeft gemeend de 'pianist' Joep Beving te moeten onderscheiden. En dat nog wel onder de categorie - ja u leest het goed - 'neoklassiek'. Ik weet niet welke associaties u krijgt bij het noemen van deze stijlrichting, maar automatisch gaan bij mij dan de gedachten uit naar bijvoorbeeld Stravinsky's 'Pulcinella' en 'Apollon musagète', het Derde pianoconcert van Bartók en bepaalde stukken van Hindemith. Maar naar Joep Beving?? Om dat in verband te brengen met neoklassicisme moet men toch wel over een buitengewoon merkwaardige fantasie beschikken. Vergeleken met Beving is die andere cult-componist Einaudi zelfs een genie zonder weerga. Of anders gezegd: Einaudi verhoudt zich tot Beving als Boulez tot - pakweg- een derde rangs Katsjatoerian. Beving tingeltangelt een beetje achter de piano zoals mijn zusje van zes dat ook zonder les kon, maar dan wel beter. Met dit verschil dat onze Edisonwinnaar daarmee - uiteraard tegen vergoeding van business-class tarief - de hele wereld rondvliegt om zijn 'kunstjes' van Spitsbergen tot Tokyo (en terug) te vertonen.

Zoveel is duidelijk, de huidige jury, waarin onder meer Mischa Spel (voorzitter en NRC muziekredacteur) en Guido van Oorschot (muziekmedewerker van De Volkskrant) zitting hebben, bestaat blijkbaar vooral uit een aantal commercieel gehersenspoelde klompendansers die vallen voor de nieuwe kleren van de keizer en het zich kennelijk niet willen of kunnen veroorloven om tot een serieus afgewogen artistiek oordeel te komen en dat ook uit te dragen. Zij die misschien denken dat ik dit uit kinnesinne schrijf kan ik volledig geruststellen. Zelfs onder bedreiging van een pistool zou ik er geen seconde over denken om ooit nog in een dergelijke jury zitting te nemen.

______________
Noot: Voor wie geïnteresseerd is: tijdens de eerstvolgende tv-uitzending van Podium Witteman vindt de uitreiking plaats.

Discussie over dit onderwerp momenteel op Facebook.