Misschien heeft u afgelopen zondag ook gekeken naar de uitreiking van de 'Echo Klassik Awards' op ZDF 2 in het spiksplinternieuwe Elbphilharmonie in het door natuurgeweld deels ondergelopen Hamburg. 'Abend der Klassik-Stars' volgens het beproefde model: het optreden van de prijswinnaars en natuurlijk de uitreiking van de prijs met bijpassend dankwoord. Het was een alleraardigste happening die aan elkaar werd gepraat door de gladde presentator Thomas Gottschalk, die vooral bekend werd door het programma 'Wetten, dass.?'
Misplaatste grap
Natuurlijk is er de meest voor de hand liggende vraag: welke waarde moet aan een dergelijke prijs worden toegekend? Maar ook hoe onafhankelijk waren de juryleden en welke geloofsbrieven brachten ze mee? Natuurlijk, over smaak valt altijd wel te twisten. Neem nu de Italiaanse pianist Maurizio Pollini, die voor zijn cd 'Late Chopin' de prijs in ontvangst mocht nemen. Het kwam op mij over als een misplaatste grap: Pollini's 'Late Chopin' is nog slechts een schim van de 'vroege' Pollini. Denk alleen maar aan zijn ronduit weergaloze vertolking van de 24 Préludes uit 1975, toen eveneens op Deutsche Grammophon. Of aan nog een klassieker: Chopins Eerste pianoconcert met het Philharmonia Orchestra onder Paul Kletzki op het toenmalige EMI-label uit 1960. Zoals het feitelijk ook met zijn Beethoven ging: onovertroffen in 'Late Beethoven' (de sonates op. 101, 106, 109, 110 en 111) uit 1985. Maar hij ging later op herhalingsoefening, blijkbaar in de veronderstelling dat er nog iets te verbeteren viel. Het pakte helaas anders uit.
Promotie
In hoeverre zo'n prijzenfestival en de commercie in elkaars verlengde liggen of met elkaar samenhangen laat zich voor de buitenstaander niet zo gemakkelijk beoordelen. Natuurlijk, het ligt voor de hand dat promotie een belangrijke drijfveer is, maar op zich hoeft dat nog niet verwerpelijk te zijn. Integendeel, de klassieke muziek is daar zeker bij gebaat. En net als bij het concours (in België consequent 'wedstrijd' genoemd, wat het daadwerkelijk ook is) kan over de uitslag wel van mening worden verschild, maar er niet over gecorrespondeerd.
Wie geen lid is...
Maar er schuilt een geheel ander probleem achter de horizon: de deelnemers aan het prijzenfestival zijn zonder uitzondering lid van de branchevereniging. Wie geen lid is valt per definitie buiten de prijzen. Dat geldt ook onverkort voor de Edisons die jaarlijks in ons land worden uitgereikt, de pendant dus van Echo Klassik. De platenmaatschappijen of hun vertegenwoordigers nomineren de uitgaven die naar hun oordeel in aanmerking komen en de jury kiest vervolgens uit dat aanbod de prijswinnaars. Een dubbel filter dus: ten eerste moet de aanbieder lid zijn, ten tweede kan alleen uit de aangereikte nominaties worden gekozen.
Maar waarom zou men geen lid zijn van zo'n branchevereniging? Het antwoord is simpel: omdat het lidmaatschap niet gratis is of omdat wordt getwijfeld aan het nut van zo'n vereniging in de dagelijkse praktijk (wat iets anders is dan een jaarlijks feestje). En omdat niet iedereen lid is kan de muziekconsument er dus al bij voorbaat niet van uitgaan dat het prijzenfestival representatief is voor de gehele branche. Outhere Music bijvoorbeeld, een belangrijke producent en distributeur die een groot aantal schitterende uitgaven op zijn naam heeft staan (u hoeft alleen maar onze vele lovende besprekingen te volgen), is géén lid van de NVPI, de Nederlandse Vereniging van Producenten en Importeurs van beeld- en geluidsdragers. Dus dingen die uitgaven niet mee naar de Edison Klassiek.
Onmogelijke taak
Het is en blijft sowieso een lastige kwestie: beoordelen, schiften, kiezen. De uitkomst is een momentopname, de klokken lopen bovendien niet helemaal zuiver en van het uur van de waarheid (de winnaars en verliezers) is daardoor alleen nog in theorie nog sprake. Terwijl het al a priori een onmogelijke taak is om uit het overstelpende aanbod een verantwoorde keuze te maken; en dat aanbod dan, bezien vanuit het perspectief van de NVPI, niet eens een compleet beeld oplevert.
Dit is geen stem tegen Echo Klassik of Edison Klassiek, maar wel het advies de betrekkelijkheid ervan in te zien. Wat - zij het in iets mindere mate - tevens geldt voor de prijzen die door de muziektijdschriften worden bedacht. Wie even nadenkt, begrijpt heus wel dat 'The Record of the Year' eigenlijk niets anders is dan louter flauwekul. Zoals het ook je reinste flauwekul was van een bekend Engels muziektijdschrift om het Koninklijk Concertgebouworkest uit te roepen tot 'het beste orkest van de wereld'. Dat hieruit door zowel orkest als magazine vrijwel onmiddellijk commercieel profijt werd getrokken maakte die 'reward' natuurlijk niet minder belachelijk...