CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, juni 2017

 

Tsjaikovski: Pianosonate in G, op. 37 (Grande Sonate) - De jaargetijden, 12 karakterstukken op. 37b

Nikolai Lugansky (piano)

Naïve Ambroisie AM 215 • 82' •

Opname: dec. 2015, Salle Rolf Liebermann, Opéra Bastille, Parijs

   

In 1994 won Nikolai Lugansky (Moskou, 1972) het Tsjaikovski Concours, om vervolgens meer dan twintig jaar niet naar de werken van zijn grote landgenoot om te zien. De enige uitzondering is de opname die hij in 2004 maakte van het Eerste Pianoconcert voor het label Pentatone, wonderlijk genoeg gekoppeld met het Vioolconcert. De Pianosonate die in 1994 deel uitmaakte van zijn gelauwerde repertoire heeft hij bijna een kwart eeuw laten sluimeren.

Daar zijn goede redenen voor, want anders dan Beethoven, Brahms, Chopin en Rachmaninov was Tsjaikovski geen pianovirtuoos. Hoewel hij op jeugdige leeftijd pianospeelde en componeerde kwam zijn muziekstudie door tussenkomst van zijn vader pas laat op gang - te laat voor een instrumentale carrière. Zijn oeuvre voor de piano beslaat weliswaar zo'n zeven cd's, maar haalt het kwalitatief niet bij zijn orkestrale werken of zijn opera's en balletten. Ondanks drie genummerde pianosonates is er door Tsjaikovski zelf slechts één erkend, de Grande Sonate opus 37, in alle opzichten een hommage aan zijn idool Robert Schumann. De eerste sonate is een onvoltooid jeugdig probeersel, de tweede werd na zijn dood door zijn vriend Tanejew voor publicatie gereedgemaakt onder het misleidende opusnummer 80.

Nikolai Lugansky daarentegen werd door zijn ouders wel degelijk gestimuleerd in een muzikale carrière. Geen wonder, wanneer je peuter zonder noten te kunnen lezen een pianosonate van Beethoven op het gehoor naspeelt. Lugansky is gevormd door de legendarische Tatjana Nikolajeva (1924-1993), van wie hij negen jaar les heeft gehad. Net als Nikolajeva heeft hij Moskou als standplaats behouden. Het spel van Nikolajeva werd gekenmerkt door een onnavolgbaar legato. Ik meen ergens te hebben gelezen dat zij haar leerlingen bij een eerste doorspelen van een nieuw werk pedaalgebruik verbood - een les die kennelijk in het spel van Lugansky diepe sporen heeft nagelaten.

De andere helft van opus 37 bestaat uit een twaalftal salonmuzieken, geschreven uit geldnood. Toen de platonische relatie met Nadezjda von Meck financiëel opdroogde zag Tsjaikovski zich genoodzaakt om in te gaan op het aanbod van de uitgever Nikolai Bernard, om bij het maandblad Le Nouvelliste een twaalftal bijlagen te componeren, als muzikale illustratie van de betreffende maand. Karakterstukken zonder pretentie, waarvan er niettemin een paar repertoire gehouden hebben: Troika (november) was een favoriet van Rachmaninov als pianovirtuoos en de Barcarolle (juni) overleefde ontelbare arrangementen. In 1942 vervaardigde de Russische dirigent Aleksandr Gauk een orkestversie van de complete cyclus.

Nikolai Lugansky laat op deze cd weer even horen waarom hij in 1994 het Tsjaikovski Concours veroverde. Zijn superieure pedaalgebruik veroorzaakt in de Grande Sonate een doorzichtigheid waarop zelfs de componist niet gerekend kan hebben. Het compositorische vakmanschap in de maanden van het jaar krijgt een poëtische subtiliteit mee die ze boven hun prozaïsche oorsprong uittilt. Een pracht van een cd.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links