CD-recensie

© Siebe Riedstra, november 2012

Stravinsky: Vioolconcert in D - Circus Polka

Martin: Vioolconcert

Honegger: Pacific 231 - Rugby

Baiba Skride (viool), BBC National Orchestra of Wales o.l.v. Thierry Fischer

Orfeo C 849 121A • 76' •

Opname: 28-30 juni 2011,
BBC Hoddinott Hall, Cardiff, Wales

Frank Martin werd in 1950 na lang aarzelen, en op een aanbod "dat alleen een imbeciel zou weigeren" professor voor compositie aan de Staatliche Hochschule für Musik te Keulen. Een van zijn leerlingen was Karlheinz Stockhausen, die vanzelfsprekend probeerde om de meester te bekeren tot het serialisme. Stockhausen wist in de volgende decennia zijn overweldigende stempel te drukken op de nieuwe muziek. Martin schreef in diezelfde jaren (1950/1) een schitterend vioolconcert, dat weliswaar niet verstoken is van de mogelijkheden die de twaalf tonen bieden, maar in essentie een lyrische hymne is aan de schoonheid die harmonie en melodie aan grote muziekvinders onveranderd te bieden hebben. Hij schreef het voor Paul Sacher, maecenas en dirigent van het Basler Kammerorchester. Die bracht in 1952 de première met Hansheinz Schneeberger als solist. Daarna nam de Oostenrijker Wolfgang Schneiderhan het op zijn repertoire. Hij maakte twee opnamen, in 1955 voor Decca, met Ansermet en het Suisse Romande Orkest; en opnieuw in 1971, drie jaar voor de dood van de componist met de Meester zelf aan het hoofd van het Luxemburgs Symfonieorkest, voor het Amerikaanse label Candide, heruitgegeven in Zwitserland op Jecklin. Tussentijds signaleerde ik een registratie op het label van de Australische ABC en eentje in Amerika voor Louisville First Recordings. In 2003 maakte Michael Erxleben met dirigent Jac van Steen een opname voor het Duitse label MDG, dat verantwoordelijk is voor een mooie serie Martin-cd's waar de groei in zit.

Nu zet de Letse violiste Baiba Skride (1981) de traditie voort, niet alleen met een verpletterend mooie opname, maar ook door middel van concerten. Ze wordt bijgestaan door dirigent Thierry Fischer, een paar jaar geleden verantwoordelijk voor een unieke concertuitvoering van de opera 'Der Sturm' in de ZaterdagMatinee, uitgebracht op het label Hyperion - en inmiddels meermalen bekroond. Overigens dateert het Vioolconcert uit dezelfde periode als 'Der Sturm', en dat is met name in de kwikzilveren finale goed te horen.

Muziekuitgever Schott bood Stravinsky een vorstelijke som om een vioolconcert voor de Pools-Amerikaanse virtuoos Samuel Dushkin te schrijven. 'Kan dit akkoord op een viool gespeeld worden?' vroeg Stravinsky aan Dushkin tijdens de lunch, terwijl hij de noten op een servet krabbelde. Nee, dat is onspeelbaar, was het antwoord. 'Jammer', antwoordde Stravinsky, 'want daar wou ik het stuk mee laten beginnen'. Thuisgekomen pakte Dushkin viool en servet, en ziedaar, het akkoord bleek perfect speelbaar. Stravinsky beloonde hem: elk van de vier delen van zijn vioolconcert begint met dit akkoord - een wachtwoord volgens de componist. Johann Sebastian Bach stond model voor dit werk uit 1931, toen Stravinsky tot over zijn oren in de neo-klassiek zat, in dit geval zelfs neo-barok. Dat blijkt zonneklaar uit de benaming van de delen: Toccata, Aria I, Aria II en Capriccio. Dit concert vraagt om een heel andere benadering dan dat van Frank Martin - meer percussie dan lyriek - maar Baiba Skride zorgt ook hier voor een modeluitvoering. Ze houdt het precieze midden tussen de gortdroge opname van de componist met Isaac Stern (Sony), en de fluwelen aanpak van Kyung Wha Chung en André Previn (Decca).

Een compliment ook voor dirigent Thierry Fischer en zijn manschappen van de BBC uit Wales, waar hij de afgelopen jaren chef-dirigent is geweest. Als Zwitser ligt Honegger - net als Martin - hem na aan het hart. Hij laat hier twee symfonische gedichten - Mouvements symphoniques - horen, die veel hebben betekend voor Honeggers reputatie als orkestcomponist. De cd sluit af met de kekke Circus Polka die Stravinsky schreef voor de veertig olifanten van Circus Barnum & Bailey, die er maar liefst vierhonderd voorstellingen van gaven. Wel jammer dat de Polka direct op het Vioolconcert van Martin volgt, dat pakt voor beide werken niet gunstig uit. Gelukkig kunnen we onze eigen speellijst samenstellen, en daarin staat het Vioolconcert van Frank Martin op eenzame hoogte.

index