CD-recensie

© Siebe Riedstra, mei 2016

In zijn recente roman Nachtlied maakt Bas van Putten ons deelgenoot van het misverstand dat volgens hem het huwelijk tussen Robert en Clara Schumann bleek te zijn. Nergens wordt dat muzikaal beter geïllustreerd dan in het contrast tussen de beide eerste werken op deze cd, de Romance varié opus 3 (dedié à Mons. Robert Schumann) van de dertienjarige Clara, en de Impromptus über eine Romance von Clara Wieck opus 5 waarmee de negen jaar oudere Robert haar een jaar later bedankte. Clara denkt uiteraard vanuit de oppervlakkige brille die ze van haar papa heeft meegekregem, terwijl Robert een rusteloze zoeker is die voortdurend grenzen verlegt. Ongeduldig streven naar virtuositeit kost hem zijn vierde vinger, het grijpen naar nieuwe klanken wordt later door zijn echtgenote maar half begrepen. Ze vindt dat hij net als zijn vriend Mendelssohn een positie moet verwerven als dirigent, door het componeren van grote symfonische werken. Vanuit haar plek als belangrijkste kostwinner in een gezin met acht kinderen een begrijpelijk standpunt.

Intussen zorgt Clara zelf voor brood op de plank. Een succesvolle toernee naar Rusland brengt netto de lieve som van 5000 Thaler op, maar Robert zit te mokken op zijn hotelkamer. Hij kan het niet opbrengen om als de man van Clara Schumann weggezet te worden. Hij ontmoedigt haar ambities als componist niet, maar is wel van mening dat de plaats van de vrouw in het gezin bepaald wordt door de zorg voor man en kinderen. Er zit dan ook een groot hiaat in de scheppende curve van Clara, maar twintig jaar na haar prille opus 3 schrijft ze haar belangrijkste pianowerk: de Variationen über ein Thema von Robert Schumann, opus 20. Het thema stamt uit de Bunte Blättern opus 99 (Albumblatt nr. 1). In de laatste variatie verwerkt ze liefdevol en ingenieus nog één keer het thema van hun beider vroegere variatiewerken. Wanneer ze haar nieuwe compositie aan Johannes Brahms voorspeelt reageert die op slag met zijn eigen Variaties op hetzelfde thema, zijn opus 9. Ook hij vervlecht subtiel het Romance-thema van Robert en Clara.

Liebe in Variationen heeft Ragna Schirmer als titel voor deze cd gekozen. Een project waar ze met recht trots op mag zijn. De manier waarop de vier werken onderling verbonden zijn komt niet alleen aan het klavier, maar ook in de mooi geschreven inleiding van haar eigen hand tot uiting. De liefde voor haar onderwerp vindt zijn weerslag in een diepdoorvoelde en geïnspireerde uitvoering. Bovendien was ze naar eigen zeggen erg gelukkig met de vondst van een originele Blüthner-vleugel uit 1856. Zo is het niet alleen een Liebe in Variationen geworden, maar ook een Labour of Love.

index