CD-recensie
© Siebe Riedstra, september 2012
 |
Schönberg: Kammersymphonie nr. 2 op. 38 – Die glückliche Hand op. 18 – Bläserquintett op. 26
Mark Beesley (bas), Simon Joly Chorale,
Philharmonia Orchestra o.l.v. Robert Craft; New York Woodwind Quintet (op. 26)
Naxos 8.557526 • 78' •
Opname: mei 2000 (Kammersymphonie), juli 2000 (Glückliche Hand), Abbey Road Studio One, Londen; januari 2004 (op 26), American Academy of Arts
and Letters, New York
Zo’n veertig jaar geleden maakte Robert Craft, de amanuensis van de oude Igor Strawinsky en inmiddels zelf bijna negentig jaar oud, een waardevolle en belangrijke serie LP-boxen voor het label CBS met de werken van Arnold Schönberg. Veel van die opnamen waren plaatpremières. Nieuwe inzichten inspireerden Craft tot een herhaling van dat project, voor het label Koch Classics. Koch is ter ziele en de opnamen verschijnen nu opnieuw bij Naxos, gecombineerd met vers repertoire. Dit is het achtste deel van de reeks, verschenen in 2008. De Zweite Kammersymphonie is een wonderlijke hybride: Schönberg schreef het eerste deel in 1906, aan het tweede deel kwam hij pas toe in 1939, toen zijn muzikale taal een complete aardverschuiving had ondergaan. Die Glückliche Hand is de masculine – autobiografische – en symbolistische éénakter in het uiterst expressionistische idioom van zijn vrouwelijke tegenhanger, Erwartung. De tekst is van Schönberg zelf en het orkest speelt de hoofdrol. In Erwartung is ‘de vrouw’ een half uur lang bijna onafgebroken aan het woord, maar in Die glückliche Hand komt ‘de man’ niet verder dan een paar zinnen. De oorprong van het werk ligt in Schönbergs aspiraties als kunstschilder en de affaire die mevrouw Schönberg had met een schilderende collega, Richard Gerstl. De situatie werd zo explosief dat Gerstl zelfmoord pleegde. In Die glückliche Hand schrijft Schönberg deze traumatische ervaring van zich af. Bassolist Mark Beesley zingt zijn kleine partij vocaal overtuigend, maar is moeilijk te verstaan, en de tekst is niet afgedrukt. Heel apart is dat Schönberg in zijn partituur een belangrijke functie heeft toebedacht aan een zorgvuldig uitgewerkt kleurenschema, soms per maat aangegeven. De opnamen van de werken met orkest dateren uit 2000 en zijn gemaakt in Abbey Road Studio One, daardoor zijn ze opnametechnisch eerder analytisch dan warm. Het niet onbelangrijke kooraandeel in Die glückliche Hand is nogal gekunsteld in de mix terechtgekomen. Jammer, want het orkest levert een topprestatie. De cd sluit af met het hermetische blaaskwintet, een volbloed twaalftoonscompositie uit 1924. Bij de première, op Schönbergs vijftigste verjaardag, duurde het stuk een uur. Op deze cd doet het New York Woodwind Quintet er 38 minuten over. Dat zegt iets over de evolutie van musici in het algemeen en over de kwaliteit van deze uitvoering in het bijzonder. Pure virtuositeit die van een werk dat zo droog als gort kan overkomen een spannend avontuur maakt. Robert Craft is niet alleen componist en dirigent, hij is ook musicoloog en hij kan boeiend schrijven over muziek. De uitgebreide annotatie (alleen Engels) van zijn hand is een genot om te lezen.