CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, oktober 2013

 

Rypdal: Melodic Warrior op. 79 – And the sky was colored with waterfalls and angels op. 97

Terje Rypdal (elektrische gitaar), The Hilliard Ensemble, Bruckner Orchester Linz o.l.v. Dennis Russell Davies (Warrior), Terje Rypdal (elektrische gitaar), Wroclaw Philharmonic Orchestra

ECM 2006 372 9504 • 71’ •

Live-opname: dec. 2003, Brucknerhaus, Linz (Warrior); november 2009, Jazztoped Festival, Wroclaw

Rypdal: Double Concerto op. 58 (voor twee elektrische gitaren en orkest) – Symfonie nr. 5 op. 50

Terje Rypdal en Ronni Le Tekro (elektrische gitaar), Riga Festival Orchestra o.l.v. Normunds Sné

ECM 1567 559 964 • 68’ •

Opname: juni en aug. 1998, Riga en Nyhagen Studio, Noorwegen

www.youtube.com

 


Terje Rypdal (Oslo, 1947) heeft als jazzgitarist een grote carrière opgebouwd, daarnaast is hij een ambitieus componist met een forse catalogus als klinkend bewijs. Dat hij een solistische rol speelt in veel van zijn composities spreekt vanzelf. Zo ook op zijn jongste cd, uitgebracht in 2013, maar tien jaar geleden opgenomen. We hebben het over Melodic Warrior, een omvangrijk orkestwerk van drie kwartier, waarvan de onderdelen als bij een grootschalig symfonisch gedicht in elkaar overgaan. De namen van de segmenten:

Awakening – Easy now – Song of thunders – The secret file – My music reaches to the sky – But then again – A prayer – Magician song – The morning star.

Een tweede hoofdrol is weggelegd voor het Hilliard Ensemble, dat in 1993 opzien baarde met de cd Officium, hun eerste samenwerking met saxofonist Ray Garbarek. Voor veel mensen een openbaring, door anderen afgedaan als heiligschennis. Bij Rypdal is het terrein voor de Hilliards afgebakend, en markeren gezongen teksten de overgangen naar de delen waarin de elektrische gitaar een hoofdrol vervult. Eeuwig zonde dat ECM verzuimd heeft om die teksten – van Amero-Indiaanse oorsprong – af te drukken. Door de quasi-madrigaleske uitwerking is het soms onmogelijk om ze te verstaan. Hier heeft echt iemand zitten slapen.

Dat ECM tien jaar heeft gewacht met het uitbrengen van deze opname is niet helemaal verwonderlijk. Manfred Eicher, de man achter het label, is een ongelofelijke perfectionist en een control freak die de hoogste eisen stelt aan de opnamekwaliteit. Nu is er op de opnamekwaliteit als zodanig niets aan te merken, die is uitmuntend verzorgd door de Oostenrijkse radio, de ORF. Maar de concertgangers zijn hier in de eerste paar minuten moeilijk stil te krijgen, en die ene hoester die zich maar niet kan beheersen moet zich schamen. Gelukkig wordt het publiek snel meegezogen in de evocaties die Rypdal hen voorzet en houdt het zich verder koest. Het uitstekende Bruckner-Orchester uit Linz en dirigent Dennis Russell Davies leveren een prachtprestatie. Mooi dat de natuurschilderingen van Rypdal in Linz een verbinding lijken aan te gaan met die van stadgenoot Anton Bruckner. Om met Hendrik Andriessen te spreken: bij Bruckner is het altijd Onze-Lieve-Heersweer. Net als bij Terje Rypdal – stormen, regen, vulkanen, stralende zonneschijn – in zijn extatische gitaarsolo’s worden ze omgezet in klinkende natuur. De manier waarop Rypdal tegen het eind van het stuk een G-majeur akkoord laat instorten is overweldigend. Eeuwig zonde dat we niet weten wat dat schitterende Hilliard Ensemble ons probeert te vertellen. Ik versta alleen maar Into the Light. Zo klinkt het ook.

Het tweede werk op deze schijf is een vierdelige suite voor elektrische gitaar en symfonieorkest met alweer de natuur als onderwerp: And the sky was coloured with waterfalls and angels – de delen dragen eenvoudig de titels Waterfall 1-4. Hier is een belangrijkere rol voor het orkest weggelegd, en is tevens duidelijk te horen dat Rypdal zijn eerste compositorische impulsen ontving van György Ligeti. Het Lux Aeterna dat Stanley Kubrick gebruikte in zijn film 2001: A Space Odyssey heeft in 1968 een onuitwisbare indruk op hem gemaakt. Overigens is Rypdal als componist bepaald geen autodidact, hij studeerde bij Finn Mortensen.

Ik kan me indenken dat veel mensen zich geen voorstelling kunnen maken van de klinkende noten van Terje Rypdal. Spotify biedt hier ook geen hulp, maar op Youtube is een meesterlijk stuk muziek te beluisteren, afkomstig van een ECM-cd waarop het Dubbelconcert voor twee elektrische gitaren en de Vijfde symfonie zijn gekoppeld. Dit zijn geen live-opnamen, maar studioregistraties, waarvan het orkestdeel in Riga is opgenomen. De vermelding van de tweede opnamelocatie doet vermoeden dat de beide gitaristen hun deel in de Nyhagen studio hebben ingespeeld, die ligt een uurtje ten noorden van Oslo, midden in de bossen. Het tweede deel van dat dubbelconcert is in al zijn eenvoud een juweel van een stuk, waarin liefhebbers van klassiek zowel als jazz en blues zich moeiteloos zullen kunnen vinden. Wanneer u daardoor geraakt wordt is de overstap naar de Melodic Warrior zo gemaakt.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links