CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, november 2019

Nino Rota - Works for Harp

Rota: Harpconcert - Sonate voor fluit en harp - Sarabande en Toccata voor harp - Filmmuziek uit The Godfather, Death on the Nile, La Dolce Vita, Romeo and Juliet, The Taming of the Shrew

Anneleen Lenaerts (harp), Emanuel Pahud (fluit), Brussels Philharmonic Orchestra o.l.v. Adrien Perruchon
Warner 0190295514716 • 64' •

Opname: mei 2018, Flagey, Brussel (Concert, Filmmuziek); september-oktober 2018, Teldex Studio, Berlijn

   

Het aardige van begaafde harpisten (m/v) is dat ze onveranderlijk de harp willen ontdoen van haar stoffige imago. Dat is vandaag niet anders dan een halve eeuw geleden, en begon wat ons land betreft met de legendarische Rosa Spier (1891-1967, zij overleefde Theresienstadt) en de onvermoeibare Phia Berghout (1909-1993). Beiden waren soloharpiste van het Concertgebouworkest, maar Spier koos ervoor om na haar terugkeer uit het kamp niet op haar oude post terug te keren en verkaste naar het Radio Filharmonisch Orkest. Beide vrouwen maakten zich onder meer sterk voor hun instrument door te zorgen voor opdrachten aan eigentijdse componisten. Twee bekende Nederlandse harpisten van nu zoeken het in de minimal music (Lavinia Meijer met Philip Glass), of slaan zelf aan het componeren (Remy van Kesteren).

Je zou bijna vergeten dat een uitstekende harpist (m/v) natuurlijk ook gewoon soloharpist kan worden van een symfonieorkest. Het addertje onder het gras is dan wel dat er meer uitstekende harpisten zijn dan banen...

De Belgische Anneleen Lenaerts (1987) is zo'n uitstekende harpiste, en verwierf in 2010 een positie in de Wiener Philharmoniker als soloharpiste. Ze heeft een exclusieve overeenkomst met het label Warner, waar in 2014 een cd uitkwam met concerten van Jongen, Rodrigo en Glière (hier besproken). In 2016 volde een uitgave met transcripties voor harp en klarinet, met Dionysis Grammenos. Op haar laatste cd staat de Italiaanse componist Nino Rota centraal, met een harpconcert, kamermuziek en arrangementen van filmmuziek.

Nino Rota is een geval apart. Aanbeden door miljoenen om zijn filmmuziek voor Fellini en Coppola - zijn 'score' voor The Godfather werd beloond met een Oscar - en toch niet erkend door het concertpubliek waarvoor hij drie symfonieën, twee pianoconcerten, twee celloconcerten, zeven opera's en een vracht kamermuziek produceerde. Rota werd geboren in 1911 in Milaan in een beschermde muzikale omgeving; zijn moeder was concertpianiste, zijn opa was componist. Rota was een componerend wonderkind: op zijn twaalfde werd een oratorium van zijn hand met succes uitgevoerd. Hij studeerde bij Pizzetti en Casella, en op advies van Toscanini in de Verenigde Staten aan het Curtis Institute in Philadelphia. Daar was hij leerling van Rosario Scalera in compositie, samen met Samuel Barber en Gian-Carlo Menotti; zijn leraar in orkestdirectie was Fritz Reiner. Rota zoog de muziek van de nieuwe wereld op als een spons en keerde terug naar Italië, vol met indrukken van Gershwin, Copland, jazz en blues.

Rota was een muzikale kameleon; geen groter contrast is denkbaar tussen de eerste symfonie en de Sonate voor fluit en harp (1937), waarin dirigent Gianandrea Gavazzeni de stem hoorde van een Italiaanse Ravel, 'archaïsch, intiem, de stem van iemand die een stijl heeft gevonden die niet eerder bestond'.

Na de Tweede Wereldoorlog zag Rota zich geconfronteerd met het nieuwe post-Weberniaanse denken, waarin voor zijn anachronistisch geoordeelde scheppingen geen serieuze rol was weggelegd. Zijn succes als huiscomponist voor de grote filmmaker Federico Fellini verzwakte zijn positie als componist voor de concertzaal nog meer, maar daar had het grote publiek geen last van: La strada, La dolce vita, , Prova d'orchestra, vestigden zijn reputatie voorgoed. Filmmaker en componist begrepen elkaar. Fellini's beelden zijn ondenkbaar zonder Rota's muziek - en omgekeerd. Rota schreef intussen onverdroten door, filmmuziek, opera's, concertwerken buitelden over elkaar heen, waarbij hij vrolijk leentjebuur speelde bij zichzelf, in een bonte kruisbestuiving tussen 'ernstige' en 'amusements' muziek; de uitdrukking 'crossover' bestond nog niet.

De toelichting bij deze cd volstaat met een hartelijk woordje van Anneleen Lenaerts, over Rota worden we verder niets wijzer, zelfs niet dat hij veertig jaar geleden overleed. Zijn Harpconcert stamt uit 1947, een heerlijk speels neoklassiek werk in de stijl die we kennen van Joaquín Rodrigo en Jean Françaix. Met de Sarabande en Toccata voor harp solo uit 1945 heeft de componist zich kennelijk ingewerkt in het harpidioom. Tien jaar eerder schreef hij op zijn zesentwintigste bovengenoemde Sonate voor fluit en harp. Het aanvullende repertoire bestaat uit een vijftal bekende titels uit Rota's rijke filmische oeuvre, in een arrangement voor harp en strijkorkest van de hand van de Belgische componist en arrangeur Daniel Capelletti.

Voor de Sonate heeft Lenaerts zich verzekerd van de medewerking van Emanuel Pahud, de Zwitserse solofluitist van de Berliner Philharmoniker, en het resultaat is van een adembenemende schoonheid. Het Brussels Philharmonisch Orkest staat onder leiding van Adrien Perruchon (1983), paukenist van het Orchestre Philharmonique de Radio France, maar kennelijk in zijn element op de bok. Het Brusselse orkest heeft er overduidelijk plezier in om haar landgenote in het zonnetje te zetten, en de stralende opnamekwaliteit zorgt voor de rest.

Anneleen Lenaerts bewijst dat het imago van de stoffige harp nergens op slaat, en dat je dat het beste kunt bewijzen met schitterend harpspel.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links