CD-recensie

© Siebe Riedstra, juli 2015

Als jongetje wilde Wolfgang Rihm priester worden, gebiologeerd als hij was door de gewaden, de wierook en de rituelen. Als volwassen agnosticus heeft hij het componeren van liturgische teksten uitgesteld tot het echt niet langer kon. In het jaar 2000 was hij een der uitverkorenen om in het kader van het project 'Passion 2000' een nieuwe passiemuziek te schrijven. Het werd Deus Passus, een Passiemusiek naar het evangelie van Lukas. Daarmee gingen de deuren naar andere liturgische teksten wijd open, en ontstonden er onder andere het bijna-requiem 'Et Lux' - hier onlangs besproken - en een zetting van de Vespers: Vigilia.

Vigilia is als zoveel partituren van Rihm ontstaan als een 'werk in uitvoering'. Voor het vocale sextet 'Singer Pur' schreef hij tussen 2001 en 2006 zeven 'Passions-Texte' die hij vervolgens voorzag van instrumentale tussenspelen. De vocale delen benoemde hij als Motetus, de instrumentale als Sonata. In het uitgebreide laatste deel komen vocalisten en instrumentalisten samen in een zetting van het Miserere. Het spreekt bijna vanzelf dat deze Vigilia niet (zoals de Vespers van Rachmaninov) voor liturgisch gebruik is gedacht. In een tijd dat meer ongelovigen dan gelovigen zich totaal kunnen verliezen in de grote liturgische werken van Bach en Händel levert dat echter geen beperkingen meer op.

Rihm heeft er een pesthekel aan om zijn werken 'toe te lichten'. Om toch enig houvast te bieden hier een klein deel uit de inleiding van dirigent Rupert Huber:

Vigilia is gewijd aan de contemplatie van Jezus' kruisiging, versterkt door de toevoeging van nachtelijke metaforen. De contemplatie die het oproept is er een van kalmte  en bezinning. In plaats van functionele of kunstzinnige muziek voor de liturgie zoekt Vigilia de houding van een mens die, hoewel intellectueel en agnostisch, zichzelf terugvindt op een cultuurgebied dat doordrenkt is met het Christelijke gedachtegoed. Vigilia is verschillende malen uitgevoerd in een enkelvoudige vocale bezetting. De huidige versie, waarin elke stem wordt bezet met vier zangers, is op mijn suggestie tot stand gekomen, met Wolfgang Rihms instemming.

Rihm had zich in Hubert, met het door hemzelf in het leven geroepen Chorwerk Ruhr en het onvolprezen Ensemble Modern geen betere interpreten kunnen wensen. De opname is schitterend en de toelichting omvat de gezongen teksten. Een wereldpremière om van te watertanden.

index