CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, september 2021

Mozart: Sonate voor piano vierhandig in C, KV 521 – Sonate voor piano vierhandig in F, KV 497

Ferenc Rados & Kirill Gerstein (piano)
Myrios MYR029 • 65' •
Opname: juni 2018, Jesus-Christus-Kirche, Berlijn-Dahlem

   

Some years ago, in a lesson, Mr. Rados looked at me with a gentle, sarcastic smile and said, ‘Mr. Gerstein, leave your vanity somewhere else'.
Kirill Gerstein over zijn mentor Ferenc Rados

Dit is een cd zoals je ze maar zelden tegenkomt. Hij gaat niet over Mozart, niet over Kirill Gerstein, maar over iemand waarover de meesten van ons waarschijnlijk nog nooit hebben gehoord. Volgens Joseph Horowitz in de toelichting:

‘In the shrinking world of classical music, Ferenc Rados is not a household name. But for certain chamber musicians and pianists, it conjures a singular personality and mentor, born in Budapest and living there still. At the Liszt Academy, a generation of prominent Hungarians – the pianists Zoltán Kocsis, Deszö Ránki and András Schiff, the original members of the Takács String Quartet – studied with him.'

Ferenc Rados werd geboren in 1934 – toen deze cd werd opgenomen was hij 83 jaar. Op YouTube heeft Kirill Gerstein op zijn eigen kanaal de videoregistratie geplaatst van het concert dat hij in december 2016 samen met Rados gaf in het Mozarteum te Salzburg, van de complete Sonate KV 497 (klik hier). Het is aardig om te lezen hoe de uiterst zelfkritische Rados, die er maar moeilijk toe te bewegen is om in het openbaar op te treden, reageerde op Gersteins voorstel om samen eens iets voor publiek te spelen. Zijn antwoord: ‘Als dat al mogelijk zou zijn, wat zou je dan willen spelen? Mozart in F, of…. in C?' Toen het concert in Salzburg naar het oordeel van Rados acceptabel verliep wist Gerstein hem na lang aandringen ertoe te verleiden om deze opname in de Berlijnse Jesus-Christus Kirche te maken. Niet dat dat zonder strubbelingen verliep, want menigmaal slaakte de nestor de verzuchting ‘dit is niks, breng me maar naar het vliegveld'.

In zijn zeer lezenswaardige boek Musik kommt aus der stille van András Schiff (klik hier voor de boekbespreking) staat een artikel dat hij schreef ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Rados. Hij begint met een prachtige anekdote. De kleine Ferenc was kind aan huis bij de buren, die hem vaak in hun bibliotheek lieten rondscharrelen. Op een dag ontdekte hij een nieuwe encyclopedie, die hij mocht lenen. De volgende dag bracht hij het boek terug, en op de vraag ‘waarom nu al' gaf hij als antwoord ‘ik heb het uit'. Zo? Wat weet je dan van de langtenige salamander? Waarop Ferike (kleine Ferenc) het betreffende artikel woord voor woord uit het hoofd bleek te kennen. En zo ging het ook met de rest van de steekproeven.

Kirill Gerstein maakte in 2006 kennis met Ferenc Rados. Zijn oud-leerling András Schiff had hem in de jaren tachtig uitgenodigd op de Prussia Cove Chamber Music Sessions van Steven Isserlis (die ook een artikel aan het boekje heeft bijgedragen). Toen Rados daar kennismaakte met het spel van Gerstein was zijn reactie niet mals. Gerstein stelde zich open voor zijn suggesties en sindsdien zijn de lessen van Rados voor hem een regelrechte openbaring en oneindige inspiratie gebleken.

Op deze cd horen we de twee grootste meesterwerken die Mozart voor de combinatie van twee pianisten schreef. In de Sonate in C zit Gerstein rechts en Rados links, wat de ook in de jazz geschoolde Gerstein de gelegenheid biedt om hier en daar zijn eigen ornamentaties te verzinnen. In de Sonate in F worden de rollen omgekeerd en horen we Rados zo nu en dan zachtjes mee neuriën. De manier waarop hier muziek wordt gemaakt is eenmalig, en heeft niets te maken met welke historische inzichten dan ook. Hier geldt alleen een zo eerlijk mogelijke benadering van de noten, met als resultaat een ware masterclass in detaillering, frasering, pedaalgebruik en – het moeilijkste van alles voor twee pianisten: het subtiele gebruik van rubato. De opname werd gemaakt door Stephan Cahen, die tevens producer is en eenmansbaas van het label Myrios. Een schitterende hommage aan Ferenc Rados, een unieke persoonlijkheid en een groot musicus.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links