CD-recensie
© Siebe Riedstra, april 2012
 |
Ives: Strijkkwartet nr. 1 (From the Salvation Army) (1896) - nr. 2 (1911/13) - Scherzo (Holding your Own!) (1907/14)
Blair String Quartet
Naxos 8.559178 • 50' •
De beide strijkkwartetten van Charles Ives zijn exemplarisch voor de ontwikkeling van deze componist. Het eerste kwartet dateert uit 1896, het laatste jaar van zijn studie aan de Yale Universiteit bij Horatio Parker. De strenge leer van Parker en de eigenzinnige opvattingen van Charlie gaan hier hand in hand. De openingsmelodie is die van het hier in kerkelijke kringen bekende ‘Hoe zal ik u ontvangen, hoe wilt gij zijn ontmoet’, die in een strenge fuga wordt verwerkt. Parker vond die ‘Moody and Shanky hymns’ maar niets. Ives noemde het stuk ook nog eens heel eigenwijs ‘From the Salvation Army’. Een meesterwerk is het niet, curieus in hoge mate. Tien jaar later is Ives volkomen los en aan het volgende piepkleine Scherzo is dat goed te horen. Holding your own! is het devies, en dat betekent dat elk van de vier spelers zich geen moer aantrekt van de drie andere. Een roadmap naar het volgende kwartet.
Dat tweede kwartet uit 1911-13 is uiterst typerend voor de volwassen componist, die zijn hele leven lang succesvol directeur van een verzekeringsmaatschappij bleef. Ook in dit kwartet vliegen de citaten je om de oren, maar dat gebeurt in een uiterst complex atonaal geheel dat zich als een dolgedraaid mozaïek ontrolt. Ives gaf het stuk overigens een volkomen serieus scenario mee. Het eerste deel heet Discussions, en ontwikkelt zich inderdaad zoals een strijkkwartet wel pleegt te worden omschreven: een serieus gesprek tussen vier gelijkwaardige partners. In het tweede deel, Arguments, laat niemand elkaar meer uitpraten en neemt de chaos hand over hand toe, overigens wel binnen de grenzen van een herkenbaar Scherzo-Trio-Scherzo. In het derde deel, The Call of the Mountains, is de strijd beslecht en schrijden de vier partners voort met een gezamenlijk doel, de weg naar boven. Het Blair Quartet heeft met deze stukken geleefd, en dat is goed te horen. Alles klinkt niet alleen goed afgewerkt en doordacht, maar ook spannend. Een schot in de roos.