CD-recensie
© Siebe Riedstra, oktober 2013
Hindemith: Konzertmusik op. 49 – Die vier Temperamente – Klaviermusik (linke Hand) mit Orchester op. 29 – Kammermusik nr. 2 für Klavier op. 36 nr. 1 – Pianoconcert Idil Biret (piano), Yale Symphony Orchestra o.l.v. Toshiyuki Shimada Naxos 8.573201-02 • 2.16' • Opname: februari, december 2012 en januari 2013, Woolsey Hall of Yale University, New Haven, Connicticut (VS) |
 |
Een briljant idee: de concertante werken voor piano en orkest van Paul Hindemith te laten opnemen door een Turkse pianiste en het orkest van de Yale University. Hindemith was in het Duitsland van de jaren 1930 een componist met een gevestigde reputatie. Zijn werken werden door alle grote orkesten en dirigenten uitgevoerd. In Berlijn was hij compositieleraar aan de Musikhochschule. Er was echter één probleem: Adolf Hitler had de pest aan zijn muziek. In 1935 werd Hindemith ontheven van zijn functie, en als componist in de ban gedaan. Hindemith was een uiterst pragmatische kerel, en bovendien een keiharde werker. Dus ging hij aan de slag in Turkije, waar hij van de regering het mandaat had gekregen om het muziekonderwijs op poten te zetten. Veel joodse collega’s kon hij zo aan een baan helpen. In 1940 verhuisde hij naar de Verenigde Staten om compositie te gaan doceren aan de Yale University – zo werd New Haven het muzikale Berlijn van Amerika. De invloed van Hindemith op het Amerikaanse componeren is kolossaal geweest.
De Turkse pianiste Idil Biret (1941) heeft een glanzende carrière opgebouwd, niet in de laatste plaats door de vele succesvolle opnamen die ze maakte voor het label Naxos. Niet alleen complete edities van Chopin, Brahms en Beethoven, maar ook van Boulez (de drie sonates) en Ligeti (Etudes). Kortom, een dame aan wie je de concertante pianowerken van Hindemith kunt toevertrouwen. Een foto in het boekje spreekt voor zichzelf: daarop zien we Biret in gezelschap van dirigente Nadia Boulanger bij een repetitie van de Konzertmusik opus 49 bij het Hallé Orchestra in 1963. Op de website van Biret lezen we een enthousiast verslag van haar echtgenoot, die in 1967 afstudeerde aan Yale, over de tournees die het orkest met Biret ondernam naar Turkije. En tenslotte het briljante idee om ter gelegenheid van de vijftigste sterfdag van de componist in 2013 de complete werken voor piano en orkest op te nemen. Alle reden om deze uitgave met ingehouden adem in de speler te leggen.
En inderdaad, Idil Biret speelt de sterren van de hemel. Maar wat helpt dat wanneer de piano tussen de bedrijven door niet wordt bijgestemd? En het orkest bij lange na niet tegen zijn taak blijkt opgewassen? En het opnameteam niets heeft begrepen van de balans tussen piano en orkest? En dirigent Toshiyuki Shimada niet in staat blijkt om in de snelle delen zijn orkest synchroon te laten spelen met de soliste?
En toch, en toch, terwijl ik dit schrijf luister ik naar de inzet van de piano in de Vier Temperamente – na een inleiding van het strijkorkest waar de honden geen brood van lusten. Zodra Biret gaat spelen – ze is inmiddels 71 jaar – vergeet je de rest. Wat een pianiste!