CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, april 2019

 

Bach: Magnificat in D, BWV 243

Helmschrott: Lumen

Solisten, Simon Mayr Chorus, Concerto de Bassus o.l.v. Franz Hauk
Naxos 8.579049 • 64' •
Opname: september 2017, Kongregationssaal, Neuburg (D)

https://www.robert-helmschrott.de/de/2-uncategorised/32-lumen

   

Zowel dirigent Franz Hauk als componist Robert Maximilian Helmschrott leveren een bijdrage aan de toelichting bij deze uitgave, en geen van beide nemen ze de moeite om ons uit te leggen waarom ze kozen voor de combinatie van juist deze beide werken. De dirigent legt uit wat de positie van het Magnificat is in het liturgische kerkjaar. De componist geeft een filosofische en theologische verhandeling over de strekking van zijn opus, waarbij hij ingaat op de tekst, en niet op de muziek. Wanneer we de kleine lettertjes lezen zien we dat Lumen een opdrachtwerk is in het kader van het reformatiejaar 2017. De verbinding naar het Magnificat, een compositie die de overstap van katholicisme naar protestantisme dankzij Luther zonder problemen maakte ligt dan voor de hand. Geen Magnificat levert een beter bewijs dan dat van Sebastian Bach.

Wie vervolgens een kijkje neemt op de website van de componist leest een samenhangende verklaring over de achtergrond van deze uitgave, die een opname is van de wereldpremière van Lumen, waarbij voor de pauze het Magnificat van Bach uitgevoerd werd. Hemschrott kende ik van een aantal orgelwerken, die zoveel indruk maakten dat nieuwsgierigheid naar deze cd gerechtvaardigd leek. In de orgelwerken horen we een vrije geest die graag werkt met grote dramatische contrasten, veel te kort door de bocht als een Duitse Messiaen zonder vogels en wierook. Diezelfde eigenschappen horen we terug in zijn Lumen (Licht), een oratorium dat probeert om de taal van de Bijbel, de Torah en de Koran te combineren in een poging om mensen dichter bij elkaar te brengen - een oecumene die verder gaat dan we gewend zijn.

De website van de componist geeft de informatie die de cd ontbeert: Projekt Martinus: Luther weiterdenken
Ein musikalischer interreligiöser Dialog für 4 Solisten, Chor, Harfe und Orchester (2017) mit Texten aus dem Alten und Neuen Testament, dem Talmud, dem Koran, aus der Bhagavat-Gita, aus den Tischreden Martin Luthers, von Immanuel Kant, Meister Eckhart, Katharina von Genua, Boethius, Bertolt Brecht, Konfuzius, Goethe.

In dit veertig minuten durende opus maakt Helmschrott duidelijk dat zijn oecumenische filosofie zich in muzikale zin vertaalt naar een veelvoud van stijlen, die reikt van Bach, via Orff naar Bernstein (Mass) en Messiaen (Tûrangalila). Traditionele stijlfiguren uit de Hebreeuwse en Arabische muziek zijn eveneens prominent aanwezig. Op 23 september 2017 vond de première plaats in Neuburg an der Donau, in de deelstaat Beieren. De opnamegegevens maken duidelijk dat deze registratie is samengesneden uit dat concert en de generale repetitie.

In dat licht moeten we deze uitgave benaderen, en door de vingers zien dat de uitvoering van het Magnificat voor de concerten essentiëel was, maar op de cd niets toevoegt. Ze roept wel een vraag op over het instrumentarium. Bachs opus wordt door Concerto de Bassus op oude instrumenten uitgevoerd, maar in Lumen lijkt daarvan geen sprake. Heel wonderlijk is de afsluiting van Lumen, waar de componist in zijn eentje quasi improvisando de piano bespeelt, een levensgroot vraagteken achterlatend.

Deze uitgave roept dubbele gevoelens op. Waardering voor de verslaggeving van het project Luther weiterdenken. Twijfels over de toegevoegde discografisch waarde van het Magnificat. Over de kwaliteit van de uitvoering van Lumen geen misverstand, Franz Hauk en zijn manschappen geven alles wat ze hebben en dat is zonder meer indrukwekkend. Hauk is niet alleen dirigent, hij is ook een eminent orgelvirtuoos, die zich met regelmaat sterk maakt voor de orgelwerken van Helmschrott. Eén ding is duidelijk: Robert Maximilian Helmschrott verdient onze aandacht. Als Naxos ooit een heruitgave van Lumen overweegt zou ze prachtig gecombineerd kunnen worden met de adembenemend virtuoze Symfonische Fantasie voor orgel met de titel Furioso Infernal. Een uitdaging voor iedere organist.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links