CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, december 2012

 

 

Glazoenov: Concert voor altsaxofoon en strijkorkest

LeFanu: Concert voor altsaxofoon en strijkorkest

Meyer: Concert voor altsaxofoon en strijkorkest op. 79

John-Edward Kelly (altsaxofoon),
Radio Kamerorkest o.l.v. Micha Hamel

NEOS 10910 • 59'

Opname: mei 2000 (Meyer), juni 2000 (LeFanu), oktober 2000 (Glazoenov), Hilversum, MCO Studio I


Op deze uitgave staat als orkest vermeld: Netherlands Radio Chamber Philharmonic - de Radio Kamer Filharmonie. Kenners van het Nederlandse orkestenlandschap weten die in het jaar 2000 nog helemaal niet bestond. Diezelfde kenners weten ook dat ze in de zomer van 2013 wordt opgeheven. Nu de feiten, ook over deze uitgave.

In 1945 werd in Hilversum de start gemaakt van een machtige organisatie waarin een veelkleurig omroepbestel zich terug kon vinden in een al even geschakeerd paneel van orkesten, orkestjes en koren. Een ongeëvenaarde rijkdom in een straatarm tijdperk. Het Radio Filharmonisch Orkest, het Omroeporkest, het Promenade Orkest, en het Radio Kamerorkest. Het Groot Omroepkoor en het NCRV Vocaal Ensemble. Het Metropole Orkest en ontelbare andere amusementsorkesten (The Ramblers, Jos Cleber). Samen zorgden ze voor een rijk aanbod aan muziek op de radio - de televisie was nog niet tot Hilversum doorgedrongen. De kenmerkende verzuiling van Nederland was goed voor de broodwinning van honderden en nog eens honderden muzikanten en vocalisten, en iedereen vond dat doodnormaal. Maar de zuilen zijn gestorven en de orkesten zijn gesaneerd. Vanaf het komend concertseizoen herbergt Hilversum een symfonieorkest en een koor, meer niet.

Terug naar 2000, het Radio Kamerorkest en deze uitgave. In dat jaar telde Nederland ook nog een ambitieus cd-label dat zich flink in de kijker had gespeeld met een onverwacht verkoopsucces: Canto Ostinato. De naam van het label was Emergo, en de artistieke ambities waren hooggespannen. Contacten tussen saxofonist John Edward Kelly, Emergo en het Radio Kamerorkest (vertegenwoordigd door schrijver dezes) leidden tot het plan om een mooie cd te maken met drie saxofoonconcerten met begeleiding van strijkorkest, waarvan twee wereldpremières. De opnamen waren koud voltooid of de misère in de 'muziekindustrie' greep om zich heen. Voordat men er zich van bewust was dat het hier helemaal niet om een industrie ging waren er tien jaren verstreken.

Om een lang verhaal kort te maken: hier zijn ze dan, die drie opnamesessies uit het jaar 2000, een tijd waarin het Radio Kamerorkest zich koesterde in de weldadige expertise van Frans Brüggen en Peter Eötvös. Rijke tijden waaraan geen eind scheen te komen, met onvergetelijke concerten in de ZaterdagMatinee en in Donaueschingen, Boedapest, Tallinn, Wenen, Barcelona en Berlijn. Helaas, de werkelijkheid heeft ons ingehaald. The Voice of Holland wint de Televizierring, en dat betekent kennelijk dat muziekmaken een fluitje van een cent is. Dat een hoboïst net zo lang studeert op zijn vak als een medicus is niet meer relevant.

Deze uitgave symboliseert meer dan de teloorgang van een paar orkesten. Ze staat vooral voor het verlies van het respect voor het beroep van musicus. Wanneer in de zomer van 2013 vijfhonderd musici in dit land hun werk verliezen accepteren we met zijn allen dat muziekmaken een liefhebberij is waar geen cent subsidie voor nodig is. André Rieu kan toch ook zonder? Drie saxofoonconcerten, het lijkt niks. Maar wat mij betreft is dit symbolisch voor wat eens was en nooit meer teruggewonnen kan worden.

Over naar de inhoud van het schijfje. Alexander Glazoenow (1865-1936) emigreerde na de Russische revolutie naar Parijs. Daar maakte hij in 1933 kennis met Sigurd Rascher, groot saxofonist en gebrand op uitbreiding van het repertoire voor zijn instrument. Dat resulteerde een jaar later in de première van het Saxofoonconcert, het ultieme klassieke concert voor dit instrument. Soms geafficheerd als opus 109, een nummer dat eveneens toegekend wordt aan het Saxofoonquartet.

Nicola Lefanu (1947) is de dochter van een componerende moeder, Elisabeth Maconchy, schepper van een machtige collectie strijkkkwartetten. Zij schreef haar zeer volwassen saxofoonconcert (24') in 1989 voor John Edward Kelly. Het is tedere herfstmuziek, gevuld met een lyriek van kwarttonen en maanlicht - hier en daar stormt het even. Dissonanten worden getemperd door fluisterende drieklanken en gebogen melodieën, zo'n heerlijke eigenschap van de saxofoon - in de jazz blue notes geheten.

Krzysztof Meyer (1943) geniet vooral bekendheid door zijn biografie van Dmitri Sjostakovitsj, in 2006 vertaald door Willem Bruls. Als componist heeft hij een forse werkenlijst op zijn naam staan. Het spreekt bijna vanzelf dat Sjostakovitsj doorklinkt in zijn muziek, maar ook de volwassen Penderecki lijkt met zijn vallende secundes een inspiratie te zijn. En dan is er natuurlijk het componeren met twaalf tonen. Dat alles zorgt voor een taal die we gerust een eigen geluid mogen noemen. De discografie van Meyer is niet zo heel uitgebreid. Zijn Saxofoonconcert schreef hij in 1993 voor John Edward Kelly, die een jaar later de wereldpremière verzorgde.

Het spreekt vanzelf dat ik over de kwaliteit van het gebodene geen uitspraken behoor te doen, maar wie de verrichtingen van saxofonist John Edward Kelly heeft gevolgd weet genoeg. Zijn kwaliteiten in twee wereldpremières maken deze cd tot verplichte kost.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links