CD-recensie
© Siebe Riedstra, juni 2018
Girolamo Frescobaldi - Organ Works & Motets Frescobaldi: Orgelwerken - Motetten (voor stemmen en orgel) La Divina Armonia |
 |
Girolamo Frescobaldi (1583 - 1643) was de Frans Liszt van de zeventiende eeuw. Een klaviervirtuoos die zijn gelijke niet kende, en een componist wiens werken decennia na zijn dood door een reus als Johann Sebastian Bach noot voor noot werden gekopiëerd. Vandaag de dag zal de gemiddelde muziekliefhebber er weinig van merken, want klavecinisten en organisten programmeren Frescobaldi sporadisch. Discografisch gezien boert Frescobaldi beter, met meerdere opnamen van zijn Fiori Musicali en de boeken met toccata's, ricercares en fantasieën.
Vocale muziek speelt slechts een bescheiden rol in Frescobaldi's oeuvre, en die bescheidenheid wordt gereflecteerd in de bezetting. Twee tot vijf zangstemmen met orgelbegeleiding vinden we in het Liber secundus diversarum modulationum, gepubliceerd in 1627 in Rome. Zo'n Liber bestaat niet als partituur, maar slechts uit de individuele zangpartijen, vijf boeken in dit geval. Maar er is een probleem: een van de vijf is zoek.
Lorenzo Ghielmi is niet alleen organist, hij houdt zich ook als musicoloog bezig met Frescobaldi. Voor hem zijn de ontbrekende zangpartijen een uitdaging: hij reconstrueerde de ontbrekende partij, waardoor er op deze cd zes wereldpremières tot klinken komen.
Wie kennis wil maken met de wereld van Frescobaldi vindt in Lorenzo Ghielmi een ideale gids. De combinatie van vocale motetten met orgelwerken zorgt voor een boeiend recital dat cohesie biedt in kleinschaligheid. Een handvol zangers rond de orgelbank - meer is niet nodig. Al even bescheiden is de omvang van het orgel, een eenmanualig instrument met een kort aangehangen pedaal. Het orgel dat hier klinkt werd rond 1620 gebouwd, en bevindt zich na een zorgvuldige restauratie in oorspronkelijke staat. Kenmerkend voor dit orgeltype is de opbouw van het prestantenkoor, met zijn stapeling van octaven, kwinten en mixturen. Heel apart is een zwevend gestemde Prestant, die onder de benaming Voce umana (menselijke stem) figureert. Een uniek geluid dat karakteristiek is voor dit orgeltype, en dat we buiten Italië in de barok nergens anders tegenkomen.
Een boeiende cd, die niet alleen uniek is door de gereconstrueerde motetten. Lorenzo Ghielmi zorgde voor een heldere toelichting, een schitterend instrument en aanstekelijk orgelspel. Johann Sebastian Bach kopieerde Girolamo Frescobaldi niet voor niets.