CD-recensie
© Siebe Riedstra, juni 2011
 |
English Spring – Sir Mark Elder and the Hallé
Bax: Spring Fire
Delius: Idylle de Printemps – North Country Sketches: The March of Spring
Bridge: Enter Spring
Hallé Orchestra o.l.v. Mark Elder
Hallé CD HLL 7528 • 75' •
De wereldpremière van de eerste symfonie van Edward Elgar vond in 1908 plaats bij het Hallé Orchestra in Manchester, het oudste orkest van onze westerburen, en het op vier na oudste orkest ter wereld. In 1857 werd het opgericht door pianist en dirigent Charles Hallé. Tussen 1899 en 1911 was de befaamde Hans Richter er chef-dirigent en hij dirigeerde die eerste uitvoering van Elgars Symfonie. Sir John Barbirolli haalde in de duistere jaren van Wereldoorlog II het orkest uit het slop, en bleef ze trouw tot 1970, een gouden tijdperk. Na Barbirolli namen eerst James Loughran en vervolgens Stanislaw Skrowaczewki de leiding over. In 1992 werd Kent Nagano chef, en tijdens zijn ambtstermijn versukkelde het orkest in financiële problemen, ondanks de totstandkoming van een nieuwe concertzaal, de Bridgewater Hall, in 1996. Nagano’s forse gages en zijn ambitieuze programmering waren niet de enige oorzaak, ook de zakelijke leiding faalde.
Enter Mark Elder, met een stevige reputatie als ‘music director’ van de English National Opera. Hij trad in 2000 aan als chef-dirigent en heeft het orkest in het eerste decennium van zijn leiderschap er zowel artistiek als in zakelijk opzicht weer bovenop gekregen. Hij heeft inmiddels bijgetekend tot 2015. Mark Elder is een rasmuzikant, hij heeft een uitstekende babbel, is een voortreffelijk organisator en heeft originele ideeën wanneer het over programmeren gaat. Onder zijn leiding werd het eigen label van het orkest uit de grond gestampt, dat zeer succesvol opereert en echt iets toevoegt aan wat elders door Britse orkesten – al dan niet met eigen labels – wordt geproduceerd.
Een aardig voorbeeld van Elders slimme manier van programmeren ligt hier voor ons. Weliswaar geen concertprogramma, maar wel een sluw samengestelde cd, die is samengesteld uit live-registraties en studio-opnames. De titel is English Spring, en ze verenigd drie oer-Engelse componisten: Arnold Bax, Frederick (Fritz) Delius en Frank Bridge, de leraar van Benjamin Britten.
Arnold Bax (1883-1953) was dertig jaar jong toen hij zijn ambitieuze symfonische gedicht Spring Fire componeerde, een waardige evenknie van Also sprach Zarathustra van Richard Strauss. Bax heeft buiten het Verenigd Koninkrijk nooit een poot aan de grond gekregen, en dat zal ook wel nooit meer gebeuren, maar hij was tussen de beide wereldoorlogen succesvol met zeven symfonieën en een sloot symfonische gedichten. Toen hij in 1953 benoemd werd tot Master of the Queen’s Musick bleek de bron opgedroogd en veel meer dan een paar pompeuze marsjes wist hij er niet meer uit te persen. Zijn Spring Fire is echter andere koek, en dat werd Mark Elder duidelijk toen hij de eerste opname van het stuk beluisterde, gemaakt door Vernon ‘Tod’ Handley voor het label Chandos.
Mark Elder werd door het stuk gegrepen en heeft er zijn specialiteit van gemaakt. Eerst dirigeerde hij het tijdens een Proms Concert in 1996 met het BBC Symphony Orchestra; later volgden het City of Birmingham Orchestra en het Chicago Symphony Orchestra. In 2005 verraste hij het Nederlandse ZaterdagMatineepubliek met een overrompelende uitvoering, en vijf jaar later geleden volgde een uitvoering met zijn eigen orkest die hier in de vorm van een live-registratie is vastgelegd. Overigens was die uitvoering in het Concertgebouw bepaald niet voor de poes; in Hilversum heb je nu eenmaal meer repetitietijd dan elders, en dat is in complexe partituren die eens in de honderd jaar de lessenaars sieren bepaald geen luxe. Bax heeft in dit vijfdelige, maar doorgecomponeerde, werk alles uit de kast gehaald en het resultaat ligt er niet om. Dit is een grootse hyperromantische symfonische schepping die past in de traditie van de symfonische gedichten van Richard Strauss, de Planets van Holst en Daphnis en Chloé van Ravel, om maar een paar voorbeelden te noemen.
Na al dit viriele geweld valt er een lome rust in de twee stukken van Frederick Delius, die in Duitsland werd geboren als Fritz en in de buurt van Parijs zijn kwetsbare partituren neerschreef. Twee lentestukken heeft Elder uitgekozen: een onbekend jeugdwerk uit 1889, Idylle de Printemps, en een deel uit de drie North Country Sketches, The March of Spring.
Frank Bridge begon zijn componerende leven geheel in de groene heuvels van zijn leraar Stanford, om te belanden in het atonale struikgewas van Schoenberg en Skrjabin. Ergens daartussen bevindt zich zijn symfonische gedicht Enter Spring, samen met The Sea ongetwijfeld zijn beste orkestpartituur. Sir Charles Groves gaf op EMI al eerder een prachtige vertolking, maar deze nieuwe opname is door de superieure opnametechniek veruit te prefereren.
Uitstekend orkest, prachtige opname, waardevol repertoire, met zorg gekozen door een dirigent met een visie. Een sublieme maar bovenal unieke uitgave – met lef! Bravo Hallé.