CD-recensie
© Siebe Riedstra, augustus 2012
 |
Noskowski: De steppe op. 66
Chopin: Pianoconcert nr. 2 in f, op. 21
Alexander Lonquich (piano), Orchestre des Champs-Élysées o.l.v. Philippe Herreweghe
NIFCCD 031 • 52' •
Opname: 18 augustus 2011, Witold Lutoslawski Concertstudio van de Poolse Radio, Warschau
Het Festival ‘Chopin and his Europe’ bestaat sinds 2005. In de tweede helft van augustus worden in Warschau concerten gegeven met als thema Chopin en alles wat met de beroemde Pool in verband gebracht kan worden. Op bovenstaande website vindt u een overzicht van de activiteiten van het NIFCCD-label. Philippe Herreweghe met zijn Orchestre des Champs-Élysées en pianist Alexander Lonquich waren er in de jaren 2010 en 2011 te gast, met als hoofdbestanddeel van de programmering de beide pianoconcerten van de meester. In 2010 werd het Eerste pianoconcert gecombineerd met de Derde symfonie van Robert Schumann. In 2011 zorgde Herreweghe voor een verrassing door te openen met een symfonisch gedicht van een andere Pool, Zygmunt Noskowski – dat werd gevolgd door het Tweede pianoconcert. Na de pauze klonken drie koorwerken van Johannes Brahms. Op de cd wordt het niet uitdrukkelijk vermeld, maar dit is de live-opname van de eerste helft van het concert, vandaar de wat korte speelduur. Van publiek is overigens niets te merken en het applaus is niet meegesneden.
Chopins pianoconcerten zijn nog lang geen gemeengoed voor historiserende pianisten, laat staan voor klaviervirtuozen die zich aan een experiment met een tijdeigen piano willen wagen. Emanuel Ax heeft zijn adembenemende virtuositeit vijftien jaar geleden losgelaten op een Broadwood, voor het label Sony, bijgestaan door het Orchestra of the Age of Enlightenment onder Charles Mackerras. Voor het gros van de pianisten blijft Chopin echter de ultieme componist om te demonsteren hoe mooi een Steinway kan klinken. Lonquich is niet zo’n type pianist. Zijn plaatopnamen voor het label ECM bewijzen dat, en zijn samenwerking met Herreweghe geeft ook al aan dat hij andere paden dan de gebaande wenst te bewandelen. Dus bespeelt hij hier de Erard uit 1849 die het trotse bezit is van het Nationale Chopin Instituut. Het is overigens hetzelfde instrument – met serienummer 21118 – dat de hoofdrol speelde in de dvd (klik hier) van het verjaardagsconcert dat in 2010 door Frans Brüggen met zijn orkest en drie pianisten werd gegeven Bij die gelegenheid was het intensieve gebruik – alle concertwerken op één avond – voor de pianostemmer niet bij te houden. Dat probleem is hier gelukkig niet aan de orde. Lonquich en Herreweghe zorgen bovendien voor een interpretatie die meer toevoegt dan alleen maar de kleuren van tijdeigen instrumenten. Lonquich verdient ook een compliment voor de manier waarop hij zijn linkerhand inzet: net zo belangrijk als de rechterhand – dat hoor je weleens anders, en het helpt enorm in het volgen van de harmonische en ritmische structuur. Bovendien weet hij nuances te vinden in de temposchommelingen, die net even afwijken van de norm. Aardig voorbeeld: het hoornsignaal vlak voor het slot. Het bestaat uit twee identieke motieven, waarvan het tweede dikwijls als een echo van het eerste wordt uitgevoerd. Herreweghes hoorn begint heel statig, om dan de herhaling subiet te spelen in het snelle tempo van de pianosolo die er meteen op volgt. Een schot in de roos.
De naam Zygmunt Noskowski (1846-1909) wordt alleen in Polen in leven gehouden door één orkestwerk, het symfonische gedicht ‘De Steppe’. In Polen zijn geen steppes, maar in de Oekraïne wel, en de geschiedenis van beide landen is in de loop der eeuwen nauw verweven geraakt, vandaar. Noskowski heeft niet alleen het symfonisch gedicht in Polen geïntroduceerd, hij bracht zijn landgenoten veel meer. Zo is hij onder andere de oprichter van de Warschauer Philharmonie, het eerste professionele orkest in de Poolse hoofdstad. ‘De Steppe’ is een prachtig orkestwerk dat het verdient om ook buiten Polen gehoord te worden. Die unieke kans krijgt Noskowski dankzij deze cd, in een prachtige uitvoering. Liefhebbers van romantische orkestmuziek moeten hier beslist eens komen beluisteren hoe een steppe klinkt. Betoverend.