CD-recensie
© Siebe Riedstra, mei 2015
The End of Time - Werken van George Butterworth en Rudi StephanButterworth: Two English Idylls - A Shropshire Lad - The Banks of Green Willow Stephan: Musik für Sieben Saiteninstrumente - Musik für Orchester Ensemble Aix, Sinfonieorchester Aachen o.l.v. Kazem Abdullah Coviello COV 91418 • 69' • (sacd) Opname: febr 2014, Eurogress, Aken; juni 2013, Orchesterprobenraum, Aken (Musik für 7 Saiteninstrumente) |  |
Op 2 februari 2014 dirigeerde Kazem Abdullah het 4.Sinfoniekonzert van het Sinfonieorchester Aachen in een ambitieus programma: de Musik für Orchester van Rudi Stephan, de Eerste Kammersymphonie van Schönberg en het Eerste pianoconcert van Brahms. De opnamegegevens bij deze cd vermelden het niet, maar de Musik für Orchester werd live opgenomen en te oordelen naar het meegesneden applaus hier op cd gezet. Drie dagen waren voor de opnamen uitgetrokken, dus was er gelegenheid om ongerechtigheden te corrigeren. Maar het leeuwendeel daarvan moet gegaan zijn naar het andere repertoire op deze schijf, de complete orkestwerken van George Butterworth. Rudi Stephan en George Butterworth delen een tragisch lot. Beiden sneuvelden in de Eerste Wereldoorlog, aan tegenovergestelde kanten van het oorlogsfront. Butterworth in 1916 in de Battle of the Somme, vlak na zijn eenendertigste verjaardag. Stephan een jaar eerder in Galicië, achtentwintig jaar oud. Geen van tweeën heeft muziekgeschiedenis mogen schrijven.
Beide mannen waren kinderen van welgestelde en muzieklievende ouders, en hebben daardoor een vlotte start kunnen maken. Dat er desondanks maar weinig titels zijn overgebleven heeft andere oorzaken. Stephan besteedde de laatste twee jaar van zijn componerende leven aan een opera, die hij voltooide maar niet meer heeft gehoord: 'Die ersten Menschen'. Butterworth was een eeuwige twijfelaar die pas in zijn element was toen hij als vrijwilliger het leger in kon gaan - het merendeel van zijn voltooide composities vernietigde hij. Nu zijn de Britten altijd zuiniger geweest op hun toondichters dan wie dan ook, en dus hebben we in de loop van de jaren menige opname van deze vier vignetten van Butterworth mogen bewonderen. Meer dan vignetten zijn het niet, veelal gebaseerd op eerder ontstane liederen of de volksmelodieën die hij samen met zijn vriend Ralph Vaughan Williams verzamelde. Stephan was een abstracte denker, die zijn stukken habitueel met Musik für... betitelde. Een no-nonsense houding die haaks staat op het klinkende materiaal, dat net zo hyperromantisch is als de vroege muziek van Arnold Schönberg (denk aan Pelleas und Melisande).
Kazem Abdullah en zijn Akense orkest hebben zich met heldenmoed gestort op deze partituren, en het resultaat is zonder meer overtuigend, en in het geval van Stephan zelfs onovertroffen. Uiteraard kan niemand wedijveren met Sir Adrian Boult in dit door en door Britse idioom, maar Hans Zender en het Deutsches Symphonieorchester Berlin moeten in de collega's uit Aken hun meerdere erkennen. De Musik für Sieben Saiteninstrumente is een fors stuk kamermuziek voor strijkkwintet, harp en piano; het werd opgenomen in de Orchesterprobenraum, de repetitieruimte van het orkest. De opname is in beide situaties, zowel live als in sessies voorbeeldig van kwaliteit. Een uitgave die met inzicht en respect omgaat met het fenomeen oorlogsherdenking.