CD-recensie

 

© Siebe Riedstra, oktober 2016

 

Brahms: Strijkkwartet nr. 1 in c, op. 51nr. 1 - Strijkkwartet nr. 2 in a, op. 51 nr. 2 - Strijkkwartet nr. 3 in Bes, op. 67 - Pianokwintet in f, op. 34

Till Fellner (piano), Belcea Quartet: Corina Belcea, Axel Schacher, Krzystof Chorzelski, Antoine Lederlin

Alpha 248 • 150' • (2 cd's)

Opname: 2014/5, Aldeburgh Music, Britten Studio, Snape

   

Er is geen componist die zo zorgvuldig zijn sporen heeft uitgewist als Johannes Brahms. Geen schetsboeken, geen manuscripten met verbeteringen, niets waaruit we zijn worsteling met de materie zouden kunnen volgen. Toch was die worsteling er wel degelijk. Van zijn twintigste tot zijn drieënveertigste bevocht hij de symfonie. Zijn eerste strijkkwartet publiceerde hij naar eigen zeggen pas na twintig eerdere pogingen naar de prullenmand verwezen te hebben. Het Pianokwintet doorliep verschillende gedaantes voordat hij het aan de openbaarheid prijsgaf. Zijn Eerste pianoconcert begon als een symfonie. Pas vanaf zijn Tweede symfonie voelde de componist zich zeker van zijn symfonische zaak. Het was zijn opus 73 en hij was vierenveertig jaar. Jammer genoeg liet hij het bij vier symfonieën......

De weg naar symfonische volwassenheid werd geplaveid door de beide Serenades voor klein orkest, drie strijkkwartetten, het Pianokwintet en de beide strijksextetten. Vooral het Pianokwintet heeft in de worsteling met de symfonische vorm een cruciale rol gespeeld. De altist van het kwartet, Krzystof Chorzelski, heeft het mooi verwoord: 'Het voelt niet als een gewoon pianokwintet, maar eerder als een transcriptie van iets anders. We voelen aan de naden dat Brahms op zoek was naar het juiste pak om zijn ideeën in te kleden.' Brahms voltooide de eerste versie in 1862 - het was toen een strijkkwintet met twee cello's als hommage aan Schuberts meesterlijke kwintet. Brahms nam kritiek van zijn vriend Joseph Joachim ter harte en werkte het om tot een sonate voor twee piano's. Daar was zijn vriendin Clara Schumann weer niet tevreden mee, zij vond dat het werk orkestrale aspecten bezat. Uiteindelijk koos Brahms voor de bezetting met piano en strijkkwartet, en zo werd het werk in 1864 gepresenteerd.

Het ontegenzeggelijk orkestrale karakter van het pianokwintet verleidt pianisten gemakkelijk om flink in de toetsen te grijpen. Daardoor komt het maar al te vaak over als een gemist pianoconcert. Till Fellner stelt zich op als een gelijkwaardige partner van zijn strijkende collega's en zo is dit een van de meest bevredigende uitvoeringen geworden die men zich kan wensen. Om met Krzystof Chorzelski te spreken, hier krijgt Brahms een maatpak aangemeten. De opname werkt daaraan in hoge mate mee, door licht te laten schijnen waar het zwart ziet van de noten.

Het Belcea Quartet draagt de naam van oprichtster Corina Belcea, die in 1994 het initiatief nam, terwijl zij en haar makkers nog studeerden aan het Royal College of Music in Londen. Het ensemble heeft in de loop van twee decennia een grote internationale reputatie opgebouwd en is vaste gast op alle belangrijke kamermuziekpodia. Al eerder namen ze deze kwattetten op voor het labl EMI. Met de demise van dat label moesten er nieuwe paden gezocht worden en is men terecht gekomen bij het label Alpha. Eenzelfde lot onderging het sublieme Hagen Quartet toen DG de samenwerking opzegde en men naar Myrios verhuisde. Er is nog een parallel. Wanneer een kwartet zo lang werkt onder de sturende leiding van de vaste primarius kan bij de luisteraar bij vlagen het gevoel opkomen dat hij naar een vioolsolist met begeleiding zit te luisteren. Bij vroege kwartetten van Haydn is dat nog wel te billijken, bij Beethoven vraagt de schrijfwijze er soms om, maar bij Brahms is het absoluut tegen de regels. Dat is het enige minpuntje - en dat is zoals altijd zeer persoonlijk - dat men hier zou kunnen inbrengen. Voor het overige wordt er gemusiceerd op het allerhoogste niveau, met ideale tempi, een perfecte intonatie en een maximum aan klankschoonheid. De opname sluit zich daarbij aan. Dit pak zit Brahms als gegoten.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links