CD-recensie

© Siebe Riedstra, april 2022

De Amerikaanse componiste en pianiste Amy Beach werd in 1867 dichtbij Boston geboren als Amy Marcy Cheney. Een wonderkind van welgestelde ouders dat op haar derde begon te componeren, maar uit opvoedkundige overwegingen pas op haar zesde pianolessen ze kreeg van haar moeder. Door haar afkomst kwam een conservatoriumopleiding niet aan de orde, en werd haar hele muzikale scholing overgelaten aan privéleraren en zelfstudie. Ze bleek een uiterst begaafde pianiste, en spaarzame optredens waren toegestaan. Op haar achttiende trouwde ze met de vierentwintig jaar oudere chirurg H.H.A. Beach en noemde zich in het vervolg Mrs. H.H.A. Beach of Amy Beach. Naar de mores van haar tijd was een carrière als uitvoerend musicus voor een gehuwde vrouw onbestaanbaar, maar haar echtgenoot stimuleerde haar wel in haar ambities als componist en zorgde ervoor dat al haar werken werden uitgegeven.

Antonín Dvorák was in het begin van de jaren 1890 actief in New York als conservatoriumdirecteur, en bracht daar met zijn symfonie ‘Uit de Nieuwe Wereld' heel wat te weeg toen hij stelde dat Amerikaanse componisten hun inspiratie moesten zoeken in muziek van afro-amerikaanse oorsprong, de spirituals. Amy Beach was het daarmee grondig oneens, en stelde zich te weer met een werk dat gebaseerd was op Europese volksmuziek, de Gaelic Symphony. De eerste uitvoering in 1896 door het Boston Symphony Orchestra was een daverend succes, in 1899 gevolgd door een Pianoconcert waarin ze zelf de solopartij vervulde. Het zou bij deze twee grote symfonische scheppingen blijven.

In 1910 overleed haar echtgenoot – het huwelijk bleef kinderloos – en kon Amy Beach probleemloos werk maken van een carrière als componerende pianiste. Tot het uitbreken van de tweede wereldoorlog maakte ze concertreizen door Europa, met succesvolle uitvoeringen van haar symfonie en het pianoconcert. Na haar terugkeer vestigde ze zich in haar geboortestreek en liet een huis bouwen op een stuk grond dat ze met de opbrengst van haar meest succesvolle compositie, het lied Ecstasy, financierde.

Het oeuvre van Beach bestaat naast de beide symfonische werken vooral uit pianowerken en liederen, een grote mis uit haar jonge jaren en een schitterend pianokwintet. Op de hier gepresenteerde cd zijn de complete werken voor vier handen op een en twee piano's verzameld.

Duidelijk wordt dat Beach haar voorkeur voor Europese volksmuziek serieus nam. Dat blijkt al direct uit de Variations on Balkan Themes voor twee piano's opus 60c, een werk met een wat moeizame ontstaansgeschiedenis. Oorspronkelijk geschreven voor piano solo, werd het in 1905 door de componiste in première gebracht en verscheen een jaar later in druk. De omvangrijke partituur van ruim een half uur werd in 1936 door Beach herzien en ingekort, als opus 60b, en van die versie verscheen in 1942 een nieuwe uitgave voor twee piano's, opus 60c. Helaas heeft de ingekorte versie lang niet de kracht van het oorspronkelijke concept, vooral doordat de briljante oorspronkelijke finale zonder pardon is geschrapt. Het werk eindigt in deze verschijning met een droevige treurmars. Het is desondanks een werk van bijna twintig minuten; jammer dat een trackverdeling in deze uitgave achterwege bleef.

De Suite opus 104 op Oude Ierse melodieën is een vierdelig werk, gebaseerd op een veel vroegere compositie uit de jaren 1907-1910 waarvan de partituur verloren is gegaan, en in 1924 uitgegeven. Het is een volwassen vierdelig stuk met een lengte van ruim twintig minuten, met voor een deel beschrijvende titels: Prelude, Old-time Peasant-dance, The Ancient Cabin en Finale. De overige werken op deze cd, Summer Dreams opus 47 en de Three Pieces van de zestienjarige componiste zijn duidelijk voor de salon bedoeld.

Het pianoduo Aglika Genova en Liuben Dimitrov heeft voor het label CPO in de loop der jaren een respectabele discografie van vijftien cd's opgebouwd. Ze zijn perfect op elkaar afgestemd, met technisch tot in de puntjes verzorgd spel van een onfeilbare muzikaliteit. De opname van de WDR sluit zich daarbij perfect aan. Een speciale vermelding verdient de bijzonder uitgebreide toelichting van Norbert Florian Schuck.

index