CD-recensie
© Siebe Riedstra, februari 2018
Bach: Fantasia in G, BWV 571 - Fantasia in c, BWV 562 - Aus tiefer Not BWV 686 - An Wasserflüssen Babylon, BWV 653 - Vater unser BWV 416 - 6 Schübler Choräle BWV 645-650 - Präludium und Fuga in Es, BWV 552 Alexander Kniazev (orgel) |  |
Dit is in alle opzichten een ongewone cd. Veel muziekliefhebbers zullen Alexander Kniazev kennen als een cellovirtuoos met een uitstekende staat van dienst en een goedgevulde discografie. Zijn bio in het boekje beslaat drie pagina's, maar alleen de laatste dertig woorden gaan over zijn werkzaamheden als organist. Dat een orgelrecital verschijnt op het labe l Piano Classics is ook al een onalledaags verschijnsel. Bovendien werd de opname gemaakt in 2009 maar verscheen pas in februari 2018. Maar waar veel orgelkenners zich over zullen verbazen is de keuze van het instrument in combinatie met het repertoire. Het orgel van de Dom te Riga werd in 1883 gebouwd door de Duitse firma Walcker en was ooit het grootste orgel ter wereld. In de jaren van de Sovjet overheersing van Letland raakte het in verval. Bovendien werd er in de naoorlogse jaren in gezaghebbende orgelkringen met de nodige minachting neergekeken op deze 'fabrieksinstrumenten' - alsof Steinway geen pianofabriek is.
De Nederlandse firma Flentrop heeft het instrument uit een staat van treurig verval hersteld tot zijn oorspronkelijke glorie. Die glorie berust uiteraard niet in een optimale geschiktheid voor het barokke repertoire, maar wil vooral bewezen zijn door het symfonische karakter van het instrument. Het grote romantische repertoire komt hier optimaal tot zijn recht, en bovenaan de lijst prijkt uiteraard Max Reger. Waarom Alexander Kniazev (1960) ervoor gekozen heeft om juist op dit instrument een volledig Bachprogramma in te spelen, is raadselachtig - vooral in het licht van zijn interpretaties. Zijn opvattingen zijn gebaseerd op degelijk legatospel en vaste registraties, en ze zouden effectiever tot hun recht zijn gekomen op het Haarlemse Müller orgel. Bach op een Walcker blijft nu eenmaal behelpen.
De keerzijde van de medaille laat zien dat Kniazev een geboren orgelvirtuoos is, die deze topstukken uit het oeuvre van de meester in de vingertoppen heeft. En menige orgelliefhebber zal er stiekum toch heel nieuwsgierig naar zijn hoe het instrument na de restauratie door Flentrop zich houdt in dit repertoire. De opname is gelukkig geen orgelsoep geworden in deze immense ruimte met zijn kilometers nagalm. Kniazev heeft kennelijk gestudeerd bij Jean Guillou, want die droeg zijn Fantasie voor cello en orgel aan hem op - er bestaat een opname van de beide mannen op Philips. Bovendien heeft Kniazev na deze Bach de bewerking voor orgel van de Goldberg-variaties door Guillou op cd gezet. Stay tuned.