CD-recensie
© Siebe Riedstra, juli 2012
 |
Bach: Delen uit cantates in bewerkingen voor orgel vierhandig | deel 5 (zie onder)
Euwe en Sybolt de Jong, Vater orgel St. Petrikirche, Melle (D)
Westra Media WM 070212 • 73’ •
Opname: oktober 2011
Een jaar of zes geleden verscheen er een cd die een heel nieuw licht liet schijnen op het orgel van Johann Sebastian Bach. Sybolt en Euwe de Jong, organisten uit Groningen, klommen samen op de orgelbank en brachten delen uit Cantates van de Meester tot klinken in bewerkingen voor vier handen (en vier voeten). Het resultaat was betoverend, meeslepend en ontroerend tegelijk, en werd links en rechts met enthousiasme ontvangen. Inmiddels zijn de orgelbroers vele concerten verder en presenteren ze hier alweer hun vijfde cd in een serie waaraan wat mij betreft voorlopig nog geen einde hoeft te komen. Aan de inventiviteit van Sybolt en de hoeveelheid beschikbare noten van Johann Sebastian zal het niet liggen. Sybolt de Jong is het creatieve brein achter het project, hij componeert en arrangeert – en nog veel meer dan Bach. Zijn broer Euwe is directeur van de Schumann Akademie in Zwolle. Ze speelden de eerste vier delen van de serie in op Nederlandse orgels met een rijke historie en een directe verwantschap met Bachs orgelideaal, in Bolsward, Leeuwarden, Kampen en Groningen (klik hier). Voor deze aflevering reisden ze af naar Duitsland, waar zich in de Petruskerk te Melle een orgel bevindt van Christian Vater. Het werd gebouwd in 1724, en heeft een omvang van drie klavieren en pedaal. Bernhard Edskes was in 2000 verantwoordelijk voor een zorgvuldige restauratie. De keuze is op dit orgel gevallen omdat het in en niet al te grote kerk staat en dus in een ideale akoestiek tot klinken komt voor deze overwegend kamermuzikaal gedachte partituren.
Sybolt en Euwe brengen een onderlinge samenhang in hun programma’s en cd’s door de stukken te ordenen naar het kerkelijk jaar, net zoals Bach dat deed in zijn Cantates en zijn koraalbewerkingen. Onderaan deze bespreking vindt u het overzicht. Maarten ’t Hart, een bewonderaar van de De Jongs, vindt het openingskoor van Cantate 112 het mooiste moment van deze cd. Maar ik vraag me af of hij misschien in de war is met het openingskoor van Cantate 128, een magnifiek stuk muziek dat in deze bewerking een nieuwe dimensie verkrijgt. Hoe dan ook, beide delen zijn gebaseerd op dezelfde koraalmelodie, Allen Gott in der Höh sei Ehr. Ze zouden inderdaad zomaar passen in de canon van de zes Schübler Choräle. Zelf ben ik ook erg onder de indruk van het Concerto à la Brandenburg dat Sybolt heeft getoverd uit de beide openingsdelen en het slotkoor van het Osteroratorium. Je blijft je verbazen over de multifunctionaliteit van Bachs noten, die hij zelf nog eens onderstreept in een ander voorbeeld. De aria uit het Himmelfahrtsoratorium, ‘Ach bleibe doch, mein liebstes leben’, hier simpelweg gepresenteerd als Aria (nr. 18 hieronder), verwierf onsterfelijkheid als het Agnus Dei uit de Hohe Messe.
Euwe en Sybolt de Jong presenteren deze schitterende bewerkingen alsof het originelen zijn. Natuurlijk schreef Bach zelf geen noot voor vierhandig orgelspel, maar ik denk dat hij heel tevreden geweest zou zijn over de verrichtingen van de Jong & de Jong.
Palmzondag
1. Sonata - Himmelskönig, sei willkommen - BWV182/1
2. Concerto - Himmelskönig, sei willkommen - BWV 182/2
Goede vrijdag
3. Chorale concertato - Komm, du süße Todesstunde - BWV 161/1
Pasen
4. Sinfonia - Christ lag in Todes Banden - BWV 4/1
5. Chorale Trio - Christ lag in Todes Banden v. 3 - BWV 4/4
6. - 8. Concerto à la Brandenburg
6. I Allegro - BWV 249/1 (Osteroratorium)
7. II Adagio - BWV 249/2
8. III Allegro assai - BWV 249/11
9. Duet (T/S) - Ich lebe, mein Herze / Du lebest, mein Jesu - BWV 145/3
Vreugdetijd (50 dagen)
10. Aria (B) - Jesus ist ein Schild der Seinen - BWV 42/6
11. Chorale Prelude - Herr Jesu Christ, ich weiß gar wohl v. 3 - BWV 166/3
12. Aria (A) - Was mein Herz von dir begehrt - BWV 108/5
13.-17. Partita Allein Gott in der Höh sei Ehr
13. Versus 1 Z etting - BWV 112/5
14. Versus 2 Chorale Concerto - BWV 112/1
15. Versus 3 Aria met versierde cantus firmus - BWV 85/3
16. Versus 4 Allegro - Auf Christi Himmelfahrt allein - BWV 128/1
17. Versus 5 Zetting - BWV 104/1
18. Aria (A) - Ach bleibe doch, mein liebstes Leben - BWV 11/4
Pinksteren
19. Aria (S) - Mein gläubiges Herze, frohlocke, sing, scherze - BWV 68/2
20. Fuga - Wer an ihn gläubet, der wird nicht gerichtet - BWV 68/5