CD-recensie

© Siebe Riedstra, augustus 2015

Hendrik Andriessen behoort niet alleen in het rijtje van de tien beste componisten die ons land heeft voortgebracht, hij behoort daarbinnen tot het handjevol toondichters dat je binnen een paar maten herkent. Een kwaliteit die hij grootmoedig heeft doorgegeven aan zijn zoon Louis. Nergens komt die geheel eigen harmonische kleuring beter tot zijn recht dan in de orgelwerken, waarvan hij een groot getal heeft nagelaten. Ooit werden ze voor het label Lindenberg vrijwel compleet opgenomen door zijn leerling Albert de Klerk, in een box met vier schijfjes. De Klerk bespeelt het orgel van de Sint-Jozefkerk te Haarlem, op een instrument van Adema. Het was daar dat Hendrik leerde orgelspelen van zijn vader, die hij op jonge leeftijd verloor en opvolgde, en het was tevens de plek waar een groot deel van zijn orgelcomposities vaak al improviserend tot stand kwamen. Helaas, het label Lindenberg is niet meer, en we zien ons geconfronteerd met de situatie dat het werk van de belangrijkste orgelcomponist die ons land na Sweelinck heeft geproduceerd er kennelijk nauwelijks nog toe doet.

Gelukkig zijn er organisten die zich voor Andriessen blijven inzetten op orgelconcerten en losse cd's. Willeke Smit is zo'n durver, en hier krijgt ze gezelschap van de Brit Benjamin Saunders. Saunders heeft een pientere keuze gemaakt door de vier Chorals te combineren met vier losse werken, waarvan A Quiet Introduction zelfs ontbreekt aan de integrale van De Klerk. In de Chorals wordt de ontwikkeling van de jonge Andriessen perfect geïllustreerd, van het Franckiaanse eerste Choral uit 1913 tot de gedurfde dissonanten van het Vierde uit 1921. Uiteraard mag Andriessens meesterwerk, de Sonata da Chiesa (die niets met die barokke titel uit te staan heeft) niet ontbreken. Saunders heeft zich de materie volkomen eigen gemaakt, en er valt dan ook veel moois te genieten op deze uitgave. Er is ook een minpunt, zeker voor de kenners: Saunders heeft de beschikking over zijn eigen instrument, het orgel van Leeds Cathedral. Het werd gebouwd in 1904 door Norman & Beard, in de beste traditie van de Engelse orgelkunst. In 2010 onderging het een kolossale facelift door de firma Klais, waarbij organist Saunders adviseerde. Hij is dus kind aan huis op dit instrument, dat 49 stemmen telt die verdeeld zijn over vier klavieren en pedaal. In het boekje vinden we geschiedenis en dispositie. Helaas mist dit orgel, ondanks zijn omvang, de rijke volle klank in het forte waar het veel kleinere (tweeklaviers!) instrument van Adema wel over beschikt. Voor de rest niets dan lof aan organist en label voor deze dappere vuist voor een groot toondichter.

index