Weill: Kleine Dreigroschenmusik.
Toch: Egon und Emilie.
Schulhoff: H.M.S. Royal Oak.

Elena Vink, Äsa Olsson (sopraan), Bernard Loonen (tenor), Chaim Levano, Daniel Reuss (declamatie), Cappella Amsterdam, Ebony Band o.l.v. Werner Herbers.

Channel Classics CCS 25109

Opname: 1998-2006

www.ebonyband.nl

---

Al snel na de oprichting in 1990 had de Ebony Band onder leiding van hoboïst Werner Herbers zich ontwikkeld tot een toonaangevend ensemble voor de uitvoering van diverse 'buitenissige' muzieksoorten uit de eerste helft van de 20ste eeuw. Typisch expressionistische muziekvormen, het grensgebied tussen jazz en klassiek, Duitse amusementsmuziek, de zarzuela, het kon zo gek niet zijn of Herbers keek met gretige ogen of het iets was voor zijn illustere ensemble met daarin menige musicus uit het KCO.

Entartete Kunst
Dat de Ebony Band op hoog muzikaal niveau talloze verrassingen onder het stof vandaan haalde, is overigens niet de enige verklaring voor het spontane succes van die gezelschap. Het had ook de tijd mee. De laatste decennia van de 20ste eeuw vormden niet alleen een tijd van nieuwsgierigheid naar het onbekende. Het was ook de periode waarin Duitsland opeens de andere kant van het eigen oorlogsverleden ging ontdekken.
De reconstructie van Hitlers beruchte tentoonstelling van Entartete Kunst in 1938 in Düsseldorf leidde in 1988 tot een wereldwijde belangstelling voor de artistieke schaduwzijde van het nazi-regime, dat niet alleen het leven had gekost aan talloze kunstenaars, waaronder menige veelbelovende jonge componist. Het leidde ook tot een complete renaissance van hun muziek, die automatisch een centrale plaats in het repertoire van de Ebony Band zou gaan innemen.

Hoewel we veel van de 'nieuwe muziek' uit de eerste helft van de 20ste eeuw nog altijd niet algemeen geaccepteerd kunnen noemen, is het als repertoire -onderdeel inmiddels niet meer weg te denken. Helaas leidde dat niet tot de te verwachten bloei van de Ebony Band. Aan de ene kant om organisatorische redenen (alle medewerkenden waren gerenommeerde musici met een 'hoofdbaan'), maar meer nog door de uitermate ongunstige ontwikkelingen in het subsidiebeleid. In een tijd waarin hele orkesten en concertseries sneuvelden, en waarin ensembles als het Amsterdam Baroque Orchestra, het ASKO Ensemble en het Nederlands Kamermoor in hun bestaan bedreigd werden, bleef ook voor Herbers en zijn mensen de zon niet schijnen.

Vernieuwde website
Inmiddels lijkt de Ebony Band toch toe aan een bescheiden doorstart, zij het niet meteen in de concertzaal (incidentele optredens buiten beschouwing gelaten). Het begon met de planning van een nieuwe cd, waarvoor nog geput kon worden uit bestaande opnamen en de volgende sta is een vernieuwing en uitbreiding van de website (www.ebonyband.nl), die ingezet wordt om alle muzikale en andere ontdekkingen voor een breed publiek toegankelijk te maken. Daarvoor is geld nodig en om dat bijeen te schrapen, verscheen Herbers onlangs met zijn band in Vrije Geluiden,terwijl alle vrienden en bekenden diezelfde dag een brief in hun brievenbus vonden.

Nieuwe cd
Eigenlijk zou ik hier die cd moeten recenseren, maar omdat zelfs de schijn van objectiviteit moeilijk vol te houden is, zal ik me beperken tot een korte signalering. De compilatie opent met de Kleine Dreigroschenmusik van Weill, bestaande uit een aantal van de bekendste melodieën uit het beroemde theaterwerk in een zuiver instrumentale versie.
Een klein juweeltje is vervolgens de twaalf minuten durende mini-opera Egon und Emilie (ondertitel 'kein Familiendrama') van Ernst Toch (1887-1964). Centraal in deze nonsensicale werkje op een tekst van de dichter Christian Morgenstern (1871-1914) staat een hysterische operadiva die zich door haar partner niet begrepen voelt. Het eindigt ermee dat hij hoed, stok en sigaret pakt en haar in de steek laat.
H.M.S. Royal Oak van Erwin Schulhoff (1894-1942) wordt omschreven als een 'jazz-oratorium' op een tekst van Otto Rombach. Het is een cyclus van vijftien afzonderlijke 'nummers' met de beschrijving van een historische gebeurtenis: een conflict over het wel of niet spelen van jazz-muziek aan boord van een Engelse pantserkruiser dat uiteindelijk zelfs leidde tot een krijgsraad.

*****

Tot slot een paar citaten uit de brief die Werner Herbers half mei rondstuurde:

Geachte vrienden van de Ebony Band,

(...)
Wij willen ervoor zorg dragen dat het repertoire van de Ebony Band en alle bijbehorende achtergrondinformatie behouden blijft en toegankelijk wordt voor iedereen. Driekwart van alle stukken die wij gespeeld hebben waren premières voor Nederland. Ook hebben wij onze ‘idealen’ uitgedragen in belangrijke steden in Europa (Parijs, Berlijn, Bonn, Wenen, Praag, Warschau) en Amerika (Toronto, New York). Het zou zonde zijn, wanneer alle kennis en expertise van dit repertoire, verworven na langdurige en intensieve research, weer zou verdwijnen.

Om dit te voorkomen hebben wij de volgende plannen ontwikkeld:
1. het opzetten van een digitaal documentatiecentrum op de website van de Ebony Band, waar musici, programmamakers, historici en anderszins geïnteresseerden alle feitelijke informatie kunnen vinden over composities uit het interbellum; tevens alle bijbehorende achtergrondinformatie, levensgeschiedenissen, researchverslagen en bijdragen van specialisten en nabestaanden;
2. het publiceren van een klein aantal waardevolle composities die nooit eerder zijn uitgegeven;
3. het uitbrengen van nog een aantal CD's.

Met de ombouw en opbouw van de site is een voorzichtig begin gemaakt, maar dit zal zeker lange tijd in beslag nemen. De eerste nieuwe CD ligt vanaf 7 juni in de winkel, maar is vanaf heden reeds te bestellen via de website van Channel Classics (www.channelclassics.nl). Geluidsfragmenten zijn op de Ebony site te beluisteren.
(...)
Voor het realiseren van onze plannen is geld nodig, maar helaas zijn overheids-fondsen in deze vorm van ‘behoud van cultureel erfgoed’ niet geïnteresseerd. Ook andere fondsen en sponsors zijn moeilijk te vinden, zodat wij grotendeels afhankelijk zijn van particuliere giften.
Daarom vraag ik u met de nodige schroom: mocht u onze plannen belangrijk vinden en hieraan een bijdrage willen leveren, dan zouden wij u zeer dankbaar zijn voor een eenmalige donatie. Alle kleine beetjes helpen en kunnen ertoe bijdragen dat de site zo volledig mogelijk wordt en dat er nog meer CD’s kunnen worden uitgebracht.
Als tegenprestatie bieden wij u alle CD’s, ook de nieuwste, én het boek ‘Zehn Themen’ (met CD) met korting aan. Ook willen wij U graag danken d.m.v. naamsvermelding op de site.

Met vriendelijke groet,

Werner Herbers
www.ebonyband.nl