CD-recensie
© Kees de Leeuw, maart 2012
 |
Tsjaikovski: Symfonie nr. 5 in e, op. 64 – Ouverture Pique Dame
Gürzenich-Orchester Köln o.l.v. Dmitri Kitajenko
Oehms OC 667 • 54' • (sacd)
Bladerend in concertprogramma’s van het komende seizoen blijken de symfonieën van Tsjaikovski onveranderlijk populair. Heel veel orkesten programmeren elk seizoen tenminste één symfonie van de Rus. Vooral de vierde, vijfde en zesde symfonie worden vaak geprogrammeerd. De laatste jaren blijkt er ook een toenemende aandacht voor zijn eerste en tweede symfonie. Alleen de derde symfonie wordt helaas nog steeds stiefmoederlijk bedeeld in de programma’s.
Het werk staat komend seizoen zowel bij het KCO, het Residentie Orkest en het Rotterdams Philharmonisch Orkest op de lessenaars. Ook op cd gebied schijnt er een onverzadigbare behoefte te bestaan aan nieuwe opnames van dit werk. Recent besprak collega Siebe Riedstra een uitvoering door de Dortmunder Philharmoniker, gedirigeerd door Jac van Steen, een cd die vorig jaar verscheen op het label MDG. Het label Oehms biedt sinds kort een uitvoering door het Gürzenich-Orchester uit Keulen, met Dmitri Kitajenko op de bok.
De Vijfde symfonie - door de componist als “noodlotssymfonie” betiteld – werd gecomponeerd in 1888 na een uitgebreide reis door Europa. Ondanks het succes hiervan werd Tsjaikovski weer overheerst door pessimisme en twijfels bij het componeren van dit werk De notities die hij maakte wijzen er duidelijk op. Het eerste deel gaat over de volledige overgave aan het noodlot of de voorzienigheid. In het hetzelfde deel is er toch sprake van verzet, namelijk mopperen, twijfel, klachten en beschuldigingen. Hierna is de vraag of volledige overgave aan het geloof uitkomst zal brengen. Het antwoord blijft uit. Met een wals en een vrolijke finale eindigt de symfonie in elk geval optimistischer dan die van zijn laatste symfonie.
In mijn beleving geeft Dmitri Kitajenko de gevoelens van Tsjaikovski uitstekend weer. In een betrekkelijk langzaam tempo respecteert hij de hevige emoties, zonder in overdreven sentimentaliteit of pathos te vervallen. Ook bombast, door sommige collega’s schijnbaar als specifiek bij Russische muziek behorende, weet hij te vermijden. Hij respecteert wel de grote dynamische verschillen. Kitajenko heeft een oor voor detaillering, waardoor sommige passages helder naar voren komen die bij andere dirigenten onder dreigen te sneeuwen in het grote geheel. Het Gürzenich Orkest werkt prima samen met haar eredirigent en bereikt met hem resultaten die je van een orkest dat niet tot de absolute top van Duitsland wordt gerekend niet verwachten zou. De SACD-opname in de Philharmonie van Keulen geeft een ruimtelijk en transparant beeld dat recht doet aan de prestaties van de musici.
Klein minpuntje is de lengte van de cd. Met de minder dan 4 minuten durende Ouverture Pique Dame als enige aanvulling is de cd naar huidige begrippen aan de korte kant.
Een fantastische cd, de derde in de reeks van Tsjaikovski symfonieën. Vooraf gingen de Manfred en de zesde symfonie. Ook de andere symfonieën zullen worden opgenomen. Deze uitvoering behoort vanaf nu tot mijn favorieten, naast met name Paul van Kempen met het Concertgebouworkest (Philips), Jevgeni Mravinski met het Leningrads Philharmonisch Orkest (DG) en Mikhail Pletnev met zijn Russisch Nationaal Orkest (DG).