CD-recensie
© Kees de Leeuw, augustus 2021
Telemann: Liebe, wat ist schöner als die Liebe TWV 11:26 - Lieben will ich TWV 20:21 - Der Weiberorden TWV 20:49 Julia Kirchner (sopraan), Georg Poplutz (tenor), La Stagione Frankfurt o.l.v. Michael Schneider (blokfluit) |
 |
Wie denkt al een aardig deel van het oeuvre van Telemann te kennen wordt weer met beide benen op de grond gezet wanneer men zich verdiept in zijn vocale werken. In de TWV (Telemann-Werke-Verzeichnis) staan ongeveer 2000 geestelijke cantates vermeld, waarvan slechts een deel op cd is uitgebracht. De categorie seculiere cantates, serenades en allerlei soorten vocale gelegenheidswerken telt globaal 'slechts' tweehonderd werken, met dezelfde restrictie voor de liefhebber. Telemann componeerde volgens de TWV tenminste 35 cantates en serenades voor alleen al huwelijken!
Hij had zelf vrijwel zeker een ambivalente houding ten aanzien van het huwelijk. Zijn eerste vrouw stierf in 1711 enkele dagen na de geboorte van hun eerste dochter, na een huwelijk van ruim een jaar. Zijn tweede huwelijk, gesloten in 1714, had ook een schaduwzijde want het werd na twee decennia officieel ontbonden. Mogelijk werd overspel als officiële reden gegeven, terwijl in Hamburg, waar Telemann woonde, het gerucht werd verspreid dat zij gestorven was. In werkelijkheid ging ze echter naar Frankfurt am Main.
Maar de waarheid was dat zijn vrouw een enorm bedrag vergokt bleek te hebben, waarmee zij haar gefortuneerde echtgenoot bijna tot het bankroet bracht. En mogelijk was er sprake van nog meer uitspattingen. Een trieste geschiedenis waarbij wel opgemerkt dient te worden dat het voor haar geen gemakkelijk leven was, waar ze als 16-jarige met een eens zo oude man huwde die haar negen keer in twaalf jaar tijd zwanger maakte. Ze had de zorg voor haar echtgenoot en haar zeven overlevende kinderen, en daarnaast nog vier andere mensen. Telemann kreeg financiële steun van burgers uit Hamburg en overleefde uiteindelijk de financiële crisis waarin hij was gestort. Ironisch genoeg schijnt hij erg goed betaald te zijn voor huwelijkscomposities...
De serenade is een kritische dialoog tussen Ametas die de liefde aanprijst en de uiterst sceptische Crito. Wellicht werd de serenade ooit als een soort toneelstuk of dramatisch deel uit een opera uitgevoerd. Telemann herkende zich ongetwijfeld in beide figuren en het zal hem alleen al daarom hebben geïnspireerd. De melodie is soms eenvoudig, maar vaak weet hij toch weer te verrassen, iets wat bij veel van zijn minder begaafde tijdgenoten vaak niet het geval is.
Bij een huwelijk moet de vreugde overheersen en dus geeft aan het einde Crito zich op verrassende wijze gewonnen en stemt in met Ametas. Beide rollen worden fraai vertolkt door de vocalisten die de soms hooglopende emoties heel goed verbeeldden.
In 1731 publiceerde Telemann de serie Sechs Cantaten, waarvan de vijfde Lieben will ich is getiteld. Er is één solist (tenor) die zowel de rol van verteller als van de afgewezen man vertolkt. Woorden als Erbarme dich en Ich bin dem Grabe nah zijn veelzeggend, maar de vrouw die hij zo zeer begeert wijst hem spottend af. Ze trouwt een andere man, maar achter de schone schijn verbergt zich een tiran die zelfs gelogen heeft over zijn (vermeende) rijkdom. De afgewezene verheugt zich bovenmate in haar ongeluk en de afsluitende aria is dan ook vol vreugde.
In Der Weiberorden verheugt een bruid zich op haar komend huwelijk, waarbij ze in de armen van haar man slapen kan en na drie kwartalen een zoon verwacht, zoals letterlijk in de tekst staat. En over zijn kussen: "es schmeckt wie Speck und Sauerkraut, wonach man alle Finger leckt". Het gaat immers in de afsluitende aria erom de tijd te doden met de aangenaamste zaken.
Telemann mag met zijn huwelijken veel narigheid hebben ondervonden, hij hield van de liefde en wist dat mooi in zijn muziek uit te drukken.
De solisten excelleren en zijn erg goed verstaanbaar, mede dankzij de prima opname. Het adequaat musicerende orkest dat voor CPO al heel wat fraaie cd's met muziek van Telemann opnam had soms nog iets meer passie kunnen tonen.