CD-recensie
© Kees de Leeuw, april 2012
 |
(Von) Gemmingen: Vioolconcert nr. 1 in A – Vioolconcert nr. 2 in C
Sperger: Sinfonia in F (Ankunftssinfonie)
Kolja Lessing (viool), Münchner Rundfunkorchester o.l.v. Ulf Schirmer
CPO 777 454-2 • 64' •
Het label CPO slaagt er, vooral dankzij de manager artiesten en repertoire Burkhard Schmilgun, telkens weer in volstrekt onbekende maar toch belangwekkende muziek op te sporen en op cd uit te brengen.
Ernst von Gemmingen (1759-1813) is zo’n componist die de meesten vast niet zullen kennen. Hij stamde uit een riddergeslacht en groeide op in Heilbronn. Na zijn universitaire studie in Göttingen maakte hij een bijna obligate educatieve reis naar Frankrijk, Engeland, Schotland en Nederland. Na enkele omzwervingen in Duitsland keerde hij terug naar Heilbronn. Von Gemmingen bekleedde belangrijke posities aan diverse hoven en hield zich hierbij ook met muziek bezig.
Een neef in Heilbronn, Otto Heinrich, die bevriend was met Mozart zorgde ervoor dat zijn vier jaar jongere oom Ernst kon beschikken over diverse eerste edities van werken van Mozart. Von Gemmingen verzamelde veel kamermuziek en bezat bijna alle strijkkwartetten van Haydn en Boccherini.
De enige bekende composities van baron Ernst von Gemmigen, zoals hij op de titelpagina van een van zijn composities wordt aangeduid, zijn vier vioolconcerten. Hij componeerde ze rond 1800 en hoogstwaarschijnlijk zijn ze uitgevoerd in Heilbronn. De orkestbezetting is relatief beperkt, naast de strijkers zijn er partijen voor twee fluiten en twee hoorns. De componist had in zijn jeugd al een voorkeur voor de viool en het is daarom niet verbazingwekkend dat zijn talent het best tot uiting komt in de partij van de solist. Stilistisch staan de concerten dichter bij die van Spohr dan bij die van Mozart en Beethoven. Volgens de toelichting van solist Kolja Lessing wijzen sommige gedeeltes uit het eerste vioolconcert desalniettemin al op het vioolconcert van Beethoven. Ook merkt hij op dat enkele episodes uit Schuberts Rondo voor viool en orkest in A geïnspireerd lijken te zijn door het werk van Von Gemmingen. Volgens Lessing zijn ze te beschouwen als grote vroeg-romantische concerten. Hoe men de concerten benoemen mag, het zijn prachtige, charmante, expressieve stukken en daardoor zeker een aanwinst voor het repertoire. Kolja Lessing, die ook de cadensen componeerde, brengt ze met overtuigingskracht en meesterhand. Het orkest is een betrouwbare partner.
Johann Matthias Sperger (1750-1812) is minder onbekend dan Von Gemmingen, maar zijn naam prijkt hoogst zelden op concertprogramma’s. De in het (toenmalige) Oostenrijk geboren contrabassist werkte in zijn vaderland en Duitsland. Hij werd in zijn tijd beschouwd als de meest vooraanstaande contrabassist.
Zijn Ankunftssinfonie is op zich een doorsnee symfonie uit de tweede helft van de achttiende eeuw. Het bijzondere eraan is dat Sperger de symfonie schreef als een antwoord op de Abschiedssinfonie van Joseph Haydn. In deze symfonie verlaten steeds meer musici het podium, bij Sperger komen er telkens meer musici op het podium, waar hij begint met twee violisten. Sperger gaf bij de partituur aanwijzingen over de opkomst van de muzikanten. Al met al dus toch een bijzondere symfonie als een waardig slot van deze boeiende cd..