CD-recensie

 

© Kees de Leeuw, december 2009

 

 

Silvestrov: Geestelijke werken.

Liturgical chants (2005) - Two spiritual songs (2006) - Two spiritual chants (2006) - Two Psalms of David (2006) - Diptych (1995) - Alleluia (2006)

Kiev Kamer Koor o.l.v. Mykola Hobdych.

ECM New Series 2117 • 76' •

www.ecmrecords.nl

 


De uit Kiev afkomstige Oekraïner Valentin Silvestrov (1937) behoort tot de weinige hedendaagse componisten die een redelijke bekendheid genieten. In zekere zin lijkt hij op zijn meer bekende generatiegenoten uit de Sovjet-Unie, de Est Arvo Pärt (1935) en de Georgiër Gia Kantsjeli (1935). Deze musici waren niet heel erg geliefd bij het Sovjet-regime en dat werd veroorzaakt omdat zij niet geheel in de pas met het regime liepen. Immers, de communistische atheïstische heersers waren niet echt gediend van spirituele muziek, die desondanks toch gecomponeerd werd door deze Sovjet componisten. Waar Pärt en Kantsjeli hun geboorteland de rug toekeerden bleef Silvestrov echter de Oekraïne trouw.

Valentin Silvestrov

In zijn lange carrière vond er in de jaren '70 een trendbreuk plaats. Waar Silvestrov vooral, zeker voor Sovjet begrippen, avant-gardistische muziek componeerde richtte hij zich nadien vooral op het componeren van spirituele muziek. Vanaf die tijd ging hij ook meer vocale muziek, vooral liederen, schrijven.

Koormuziek volgde pas later, naar het schijnt omdat zowel dirigent Mykola Hobdych, als zijn Kiev Kamer Koor, de componist hiertoe inspireerde. Met uitzondering van het Diptichon uit 1995 zijn alle werken op deze cd van recente datum.

De hoofdmoot is een liturgie die bestaat uit 12 delen en ongeveer 40 minuten duurt. De  andere composities zijn dus beduidend korter. Heel erg jammer is dat teksten in het cd-boekje volledig ontbreken. De tekst van het eerste deel uit het Diptichon, het Onze Vader, is nogal bekend, maar het andere gedeelte, een gedicht van de negentiende-eeuwse Oekraïense dichter Taras Sjevsjenko, bepaald minder. De ontbrekende tekst is een ernstige tekortkoming, maar tegelijkertijd ook de enige aan de hele cd.

Meestal treden enkele koorzangers op de voorgrond in combinatie met collega's op de achtergrond. Deels als een soort echokoor of fluisterkoor, maar altijd in gelijkwaardige wisselwerking met de solisten, om vervolgens weer in de oneindige ruimte te verdwijnen.

Silvestrov beoogt wellicht een bijna onbegrensde ruimtelijkheid, daar waar de beperkte aardse mens in contact komt met de hemelse oneindigheid. De ruimte roept mogelijk associaties op met het bijna oneindige complex van holen van Kiev, waar monniken verbleven en ook deels begraven zijn. Kiev was geliefd bij monniken omdat van hieruit Rusland in 988 bij monde van heerser Vladimir de Heilige zich bekeerde tot het christendom.

De samenhang tussen de op de voorgrond tredende koorleden en de achtergrondzangers vergelijkt de tekstschrijver van het cd-boekje met iconen, waarbij de heiligen het beeld domineren, maar tegelijkertijd door de onmisbare aura van het goud (de hemel) omgeven zijn.

Het zal duidelijk zijn, deze transcendente muziek is moeilijk in woorden te beschrijven.  

De enorme flexibiliteit van ritme en harmonie die Silvestrov biedt is een uitdaging aan het koor, dat zich enorm goed van deze taak kwijt. De componist was nauw betrokken bij de opnamen. Het is te hopen dat hij een nieuw publiek bereikt met deze inspirerende muziek.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links