Holzbauer: 4 Fluitconcerten (voor traverso en strijkers) in D, e, A en D.

Karl Kaiser (fluit), La Stagione Frankfurt
o.l.v. Karl Kaiser.

CPO 777 358-2 • 62' • 

 

 

 

---

De in Wenen geboren componist Ignaz Holzbauer (1711-1783) is niet heel erg bekend, maar ook niet totaal vergeten. Er zijn enkele cd's die geheel aan Holzbauer gewijd zijn en nog meer cd's waar tenminste 1 werk van de Oostenrijker op te vinden is. Het label CPO spant de kroon met tenminste 4 cd's met alleen muziek van Holzbauer, met kamermuziek, symfonieën, de destijds zeer gewaardeerde opera Günther von Schwarzburg en nu dan een opname met 4 fluitconcerten.

Na zijn muzikale opleiding in zijn geboortestad ging Holzbauer naar Italië. Hij vervolgde zijn opleiding in Venetië, bij Albinoni, Galuppi, Lotti en Vivaldi. Holzbauer verdiepte zich ook in de muzikale 'school' van Napels, waar overigens ook de Duitser Johann Adolph Hasse bij gerekend wordt. Na zijn studie was Holzbauer onder meer actief in Wenen, waarschijnlijk als dirigent van het orkest van het Burgtheater. In 1751 ging hij naar het hof in Stuttgart maar daar raakten de componist en zijn vrouw betrokken bij hofintriges. Twee jaar later kwam hij terecht in Mannheim, waar enkele jaren hiervoor de Mannheimer Schule opgericht was. Het orkest aan het hof van keurvorst Karl Theodor von der Pfalz werd zeer beroemd en ontwikkelde een eigen stijl. Samen met de oprichter van deze school Johann Stamitz was Holzbauer medeverantwoordelijk voor de ontwikkeling van deze stijl. Hij was vanaf het begin kapelmeester en werd vooral als operacomponist zeer gewaardeerd. Naast opera's componeerde hij onder andere symfonieën en kerkmuziek.  

De keurvorst speelde zelf niet onverdienstelijk traverso en hoffluitist Johann Baptist Wendling gold als beste fluitist van Europa.  Meer dan genoeg redenen dus voor Holzbauer om fluitconcerten te schrijven, ook al was dit niet zijn favoriete genre.

Het lijkt op het hof van Potsdam waar Frederik II van Pruisen resideerde. Hij bespeelde ook de traverso en componist Carl Philipp Emanuel Bach schreef ook enkele fluitconcerten voor zijn broodheer, evenals fluitist Quantz. De hier opgenomen concerten van Holzbauer zijn wat minder virtuoos dan die van Quantz, maar zeker niet echt eenvoudig om uit te voeren.

Het in kleine bezetting, maar met een uitgebreid basso continuo, spelend orkest is in enkele gevallen een volwaardige partner van solist. In andere gevallen vervult het orkest vooral een begeleidingsrol, waarbij wel moeten worden opgemerkt dat er voor het eerste concert oorspronkelijk twee partijen voor hoorns bestonden. In vergelijking met de fluitconcerten op. 10 van Vivaldi die geen van allen langer zijn dan een minuut of negen, zijn de concerten van Holzbauer met een tijdsduur van ongeveer een kwartier duidelijk langer. Het is niet het enige verschil. Bij Holzbauer is de galante stijl duidelijker aanwezig en is de muziek een tussenvorm tussen hoogbarok en de Weense klassieken. Als componist haalt Holzbauer niet helemaal het niveau van zijn bijna tijdgenoot Carl Philipp Emanuel Bach en is de muziek meer voorspelbaar. Desalniettemin is het goed dat deze composities aan de vergetelheid ontrukt worden.

De fluitpartijen zijn voor de gelouterde fluitspeler Karl Kaiser geen enkel probleem. Hij speelt al 25 jaar mee in Camerata Köln en al ruim 20 jaar bij La Stagione Frankfurt. Ook is hij betrokken bij het Freiburger Barockorchester en werkte hij samen met Musica Antiqua Köln en Musica Alta Ripa. Hij maakt zijn reputatie waar. Het orkestje begeleidt adequaat en degelijk. Op sommige momenten had iets meer speelsheid zowel bij solist als bij orkest geen kwaad gekund. Maar dat neemt niet weg dat Holzbauer nauwelijks een betere pleitbezorger voor zijn muziek had kunnen vinden dan Karl Kaiser en het ensemble La Stagione Frankfurt.