CD-recensie
© Kees de Leeuw, augustus 2011
 |
Casella: Symfonie nr. 3 op. 63 (Sinfonia) – Elegia eroica op. 29
Orchestra Sinfonica di Roma o.l.v. Francesco La Vecchia
Naxos 8.572415 • 63' •
 |
|
| Alfredo Casella (1883-1947) |
De symfonische muziek van de Italiaanse componist Alfredo Casella (1883-1947) staat bij de orkesten tegenwoordig nog maar zelden op de lessenaars. Het is daarom des te meer te prijzen dat het label Naxos een serie aan hem wijdt. Hoe jammer toch dat het echte avontuur vaak vrijwel alleen nog door de cd en de dvd in stand wordt gehouden.
Casella studeerde bij Gabriel Fauré en had contacten met componisten als Maurice Ravel, Gustav Mahler, Igor Stravinsky en Richard Strauss. Hij behoort tot de generatie van Ildebrando Pizzetti, Gian Francesco Malipiero en Ottorino Respighi.
De Tweede symfonie van Casella ging in 1910 in première en leek zijn laatste bijdrage aan het genre te zijn. Hij was niet van plan om er nog een derde aan toe te voegen, maar het verzoek van het Chicago Symphony Orchestra om ter ere van het vijftigjarig bestaan een symfonie te componeren bleek onweerstaanbaar. Zo ontstond in 1939-40 toch nog de Derde symfonie, ook wel eenvoudig als Sinfonia aangeduid.
Hoewel de componist in zijn beide huwelijken met een vrouw van Joodse afkomst getrouwd was behoorde hij, tot in de Tweede Wereldoorlog, tot de overtuigde aanhangers van het Italiaanse fascisme en haar leider Benito Mussolini. Opmerkelijk is dat in het fascistische Italië veel meer ruimte was voor nieuwe muziek dan in nazi-Duitsland waar veel hedendaagse en te modern klinkende muziek als ‘entartet’ bestempeld werd en niet mocht worden uitgevoerd. De toewijding van Casella aan zijn leider botste dus niet met zijn liefde voor hedendaagse muziek.
Zijn vierdelige Sinfonia met een tijdsduur van drie kwartier is vooral een mengeling van Mahler, Prokofjev en Sjostakovitsj’ symfonieën. Bijzonder is dat het hoofdmotief van het Scherzo erg veel lijkt op het DSCH motto van Sjostakovitsj, terwijl de Rus dat vooral na Casella’s dood toepaste. Desondanks komt de Sinfonia niet al te origineel over. Los van het feit dat Casella dankbaar gebruik maakte van werken van genoemde componisten grijpt hij meer dan eens terug op zijn eigen tweede symfonie. Het is niet de sterkste en meest originele compositie van de Italiaan, maar wel interessant genoeg om meermalen te beluisteren.
De Elegia eroica “alla memoria di un Soldato morto in guerra” werd gecomponeerd in de Eerste Wereldoorlog ter nagedachtenis aan de gevallenen in de strijd. Het is een dynamische, ritmische en soms bijna agressieve compositie die onmiskenbaar doet denken aan Le Sacre du Printemps. Pas naar het einde toe spreekt er berusting uit het werk. Dit werk is mijns inziens belangwekkender dan de Sinfonia.
Het Orchestra Sinfonica di Roma is helaas een niet al te goed orkest. Vooral in meer complexe passages lijkt het soms zelfs bijna de weg kwijt te zijn. Door het slechte uitvoeringsniveau is zonder meer sprake van een gemiste kans: repertoire zoals dit verdient eenvoudigweg beter dan wat hier door de Romeinen wordt geboden.