CD-recensie

© Gerard van der Leeuw, juli 2021

Johann Friedrich Doles senior (1715-1797) kunt u kennen als leerling van Bach, als Thomascantor en als de man die in 1789 Mozart bekend maakte met Bachs dubbelkorige Singet dem Herrn ein neues Lied. Volgens Johann Friedrich Rochlitz (1769–1842) moet zich na afloop van de uitvoering het volgende hebben afgespeeld:

'Toen het gezang beëindigd was, riep hij [Mozart] vol vreugde: "Dat is nog eens wat waar je iets van kunt leren". Men vertelde hem dat deze school, waaraan Sebastian Bach als cantor was verbonden, de volledige verzameling van diens motetten in bezit had en ze als een soort relikwie bewaarde. "Dat is goed, dat is uitstekend," riep hij, "laat ze mij zien!" Partituren waren er echter niet, men beschikte alleen over de uitgeschreven stemmen. En nu was het voor de stil toekijkende aanwezigen een ware vreugde om te zien hoe Mozart zich neervlijde en niet eerder opstond dan nadat hij ijverig alles wat zich daar van Bach bevond had doorgelezen, het stemmenmateriaal rondom hem, met vellen papier in zijn beide handen en ze vervolgens over de stoelen verdelende, op zijn knieën, alles om zich heen vergetende’.

Johann Friedrich Doles junior (1746-1796) studeerde in Leipzig aan de Thomasschule en kreeg zijn eerste muzieklessen van zijn vader. Naderhand studeerde hij in Leipzig en Erlangen rechten en werd advocaat. Een ongeluk met een koets maakte dat hij een groot deel van zijn korte leven kwakkelde met zijn gezondheid. Zijn muzikale oeuvre is dan ook klein en bestaat naast drie vocale stukken alleen uit de Sei sonate per il clavicembalo solo, uitgegeven in Riga in 1773. Op de titelpagina wordt Doles nadrukkelijk ‘dilettante’, liefhebber genoemd.

Het zijn aardige stukken in een galante stijl. Hoewel de titel ‘clavicembalo’ vermeldt, zijn de sonates gezien de vele dynamische tekens duidelijk voor clavichord of pianoforte geschreven. Zie bijvoorbeeld het slot van het eerste deel van de derde sonate:

Fortissimo, piano, fortissimo, piano, decrescendo, smorzando: dat gaat gewoon niet op een klavecimbel.

Op Brilliant Classics verscheen in 2018 de complete opname van deze sonates, gespeeld op een copie van een instrument uit 1795 van Anton Walter door de in Amerika wonende Zuid-Koreaanse pianiste Jenny Soonjin Kim. Over haar spel kan ik kort zijn: dat is briljant. Dynamiek, frasering, articulatie, alles perfect in orde. Haar instrument had een wat eerder stadium in de ontwikkeling van het pianoforte mogen weerspiegelen: de Walter-kopie is voor deze muziek uit 1773 wat te fors. Maar het is goed dat er nu een complete opname van deze al te vergeten muziek is. Bijna een vol uur luisterplezier!

index