CD-recensie

 

© Gerard Scheltens, oktober 2019

Visions - Nino Gvetadze

Scott: Berceuse - Poems - Lotus Land op. 42 nr. 1 - Water-Wagtail op. 71 nr. 3 - Sphinx op. 63 - Intermezzo op. 67 nr. 3 - Summerland op. 54 - Two Pierrot Pieces op. 35 - Columbino op. 47 nr. 2 - Three little Waltzes op. 58 - Morning Song in the jungle - Over the prairie

Nino Gvetadze (piano)
Challenge Classics CC72819 • 64' •
Opname: april-mei 2019, Muziekgebouw Frits Philips, Eindhoven

   

Het renaissancistische begrip 'uomo universalis' - de nieuwsgierige, onderzoekende kunstenaar-wetenschapper die van alle markten thuis is en zich niet wil beperken tot één discipline - zou in de 20e eeuw heel goed kunnen gelden voor Cyril Scott (1879-1970). De Britse componist hield zich naast de muziek ook bezig met (in de eerste plaats) occultisme, religie en theosofie, maar ook ethiek, wetenschap, filosofie, psychologie, alternatieve geneeskunde en gezonde voeding... Dat laatste onder het uitdrukkelijk beleden motto: vertrouw nooit op je dokter - een standpunt dat hij hartstochtelijk uitdroeg waar hij maar kon. En... je zou het niet verwachten na deze opsomming, maar hij schijnt ook de humor te hebben bestudeerd. Maar dat heb ik alleen van horen zeggen...

Hij schreef zo'n 30 boeken over al al deze onderwerpen, waaronder twee autobiografieën. Titels als The Art of Making a Perfect Husband en The Poems of Playboy maken heel nieuwgierig. In The Boy Who Saw True gaat hij zich te buiten aan literaire mystificatie - want de dagboeken van een anoniem helderziend jongetje zijn ongetwijfeld door niemand anders volgeschreven dan door Cyril Scott zelf. Poëzie schreef hij ook, zowel eigen werk (zes dichtbundels) als vertalingen, van zijn vriend Stefan George en van Les fleurs du mal van Baudelaire.

Kortom: een veelzijdig kunstenaar met vele talenten, en dan heb ik het nog niet over zijn compositorisch oevre gehad. Dat bevat een lange lijst van honderden werken in alle genres, vier opera's, vier symfonieën, soloconcerten, balletmuziek, kamermuziek, koorwerken, en ook een grote hoeveelheid pianomuziek waaruit Nino Gvetadze een ruime keus heeft gemaakt voor deze cd die (logischerwijs?) de titel Visions draagt. Ik zou de staf kunnen breken over de tegenwoordige mode bij pianisten om hun cd-recitals dit soort pretentieuze titels mee te geven, maar ach, waarom? Als Nino Gvetadze gaat spelen smelt alles weg.

De in Nederland wonende Georgische pianiste hebben we leren kennen als een fijnzinnig kunstenares en de 22 stukken die zij selecteerde uit Scotts pianowerk bevestigen dat beeld opnieuw. De liner notes in het begeleidende cd-boekje bevatten niet alleen een interessant exposé van Desmond Scott over zijn vader, maar ook een inleiding van Nino zelf. Daarin beschrijft ze hoe ze, nog als studente in Tbilisi, voor hem 'viel' toen ze met zijn muziek kennismaakte in een programma dat "Debussy en zijn tijdgenoten" heette.

Dat is bepaald geen onverwachte context voor wie naar deze stukken luistert. Anders dan men misschien zou denken ademt deze muziek een Frans-impressionistische sfeer, die je bij Britse toonvinders zelden tegenkomt, behalve misschien bij de kosmopolitische Frederick Delius. Net als hij weet Scott een dromerige nachtsfeer trefzeker te mengen met een laatromantische, maar onsentimentele vorm van melancholie. En de lichtheid waarmee Nino Gvetadze speelt doet daaraan volledig recht. Dat zij Cyril Scott in het hart heeft gesloten is meer dan duidelijk: haar spel is soepel en elegant, zowel vluchtig als diepgaand (ja dat kan samengaan) en vol begrip van de geraffineerde harmonische bijzonderheden. Net als bij haar erg mooie Chopin-spel op Challenge Classics CC72768, een cd die overigens Ghosts heet (nou ja...), tekenden Guido Tichelman en Bastiaan Kuijt voor de fraaie opname, en dat leverde weer een perfect uitgebalanceerde klankverhouding op.

Het aardige van multitalent Scott is dat hij zijn poëzie ook gebruikte als motto van zijn muziek. Zie hier de slotregels van het gedicht Paradise Birds, dat het laatste van de vijf Poems voor pianosolo illustreert:

A strong aspiring an blissful yearning,
Befreed from sense of separateness or dole;
A gladness born of last delights' enrapt returning,
To lie embraced for eye within the soul.

Dat stemmingsbeeld slaat helemaal op de muziek, en op de bijzondere vertolking. Ik hoop op meer Cyril Scott van Nino Gvetadze.

"Cyril Scott. A man whose time has come again?", vraagt zijn zoon Desmond zich retorisch af. Wat mij betreft ja graag.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links