Reger: Cellosonate nr. 1 in f, op. 5 - nr. 2 in g, op. 28 - nr. 3 in F, op. 78 - nr. 4 in a, op. 116 - Cellosuite nr. 1 in G, op 131c/1 - nr. 2 in d, op. 131c/2 - nr. 3 in a, op. 131c/3.

Alban Gerhardt (cello), Markus Becker (piano).

Hyperion CDA67581/2 • 2.18' • (2 cd's)

 

 

---

Max Reger was een wandelende paradox. Als componist was hij een onmiskenbare intellectueel met een onderzoekende geest en een eigenzinnige stijl, tegen de heersende modes in. Maar tegelijk was hij een volbloed romanticus met een enorme gepassioneerdheid en een diep verlangen naar de fles...

In zijn enorme productie neemt de kamermuziek een voorname plaats in, maar blijkbaar is die alleen weggelegd voor de echte liefhebbers. In het 'grote' concertwezen wordt ze weinig gespeeld. Heel jammer, want wie bereid is zich te verdiepen in al die sonates, trio's, kwartetten en kwintetten, ontdekt een wondere wereld, waarin Brahms' laatromantische geest hand in hand gaat met de zoekende harmoniek van Wagner en het strenge contrapunt van Bach. Woorden als 'dor' en 'droog' worden door zijn tegenstanders vaak gekozen om deze muziek te omschrijven, want Reger kan de luisteraar weleens vermoeien met zijn voorliefde voor chromatiek en zijn doorwrochte polyfone schrijfwijze vol modulaties.

Bovendien vereist hij musici die de talloze technische voetangels en klemmen superieur de baas zijn, want Reger maakt het ook zijn vertolkers lang niet gemakkelijk. In de cellosonates heeft de pianist de handen vol aan zijn hondsmoeilijke partij vol vingerbrekende virtuositeit, terwijl zijn strijkende partner het hoofd koel moet houden bij alle dynamische wisselingen vol abrupte overgangen van de hoogste naar de lage registers. En als zij van dat alles ook nog met elkaar een eenheid kunnen smeden en spanningsbogen trekken van begin tot eind, zal de luisteraar zich laten meeslepen in een opwindend avontuur, met een componist die zijn onmiskenbare intellect combineert met een onverwacht grote passie.

De vier sonates geven een mooie doorsnede van Regers compositorische ontwikkeling. Over de eerste twee (uit 1892 en 1898) valt nog de slagschaduw van Brahms. Ze gaan allebei geagiteerd van start, maar bevatten ook veel smeltende lyriek. In de derde (1904) heeft Reger zijn eigen toon gevonden. Vooral in het Andante con variazioni leeft hij meesterlijk zijn geliefde variatiekunst uit die we zo goed kennen van zijn Mozart- en Hillervariaties. De expressieve, zoekende vierde sonate (1910) is het absolute hoogtepunt. Hierin speelt de chromatiek een voorname rol. De tweede, derde en vierde sonate geven ook blijk van Regers vermogen om bijtende scherzi te schrijven. In de finales van de nummers 2 en 4 toont hij zich van zijn zonnigste kant.

Hierboven gaf ik aan welke eisen aan de executanten worden gesteld. Alban Gerhardt en Markus Becker vormen een gouden duo met een hoorbare passie voor Regers muziek. Zij vormen een eenheid die moeiteloos boven de techniek lijkt te staan en geven de best denkbare interpretatie van Regers 'moeilijke' muziek die onmiddellijk aanspreekt en overtuigt. De soms dikke textuur weten zij steeds transparant te houden (al wordt de cello heel soms overstemd door de piano) en de tempi zijn over het algemeen vlot. Het resultaat is een geweldige spanningsopbouw terwijl de lyriek toch vrij blijft ademen. Dat hebben zij voor op Reimund Korupp en Rudolf Meister die deze sonates verdienstelijk en zorgvuldig, maar bepaald minder gepassioneerd opnamen voor CPO.

Een aantrekkelijk extra van Hyperion vormen de drie suites voor solocello uit 1914 die door Alban Gerhardt schitterend worden gespeeld en een goed gekozen contrast verschaffen tussen de sonates door. De vergelijking met Bach dringt zich natuurlijk op, want Reger volgde diens grote voorbeeld, al gaat het om slechts drie of vier delen per suite. Hoewel ze voor didactische doeleinden schijnen te zijn geschreven, zijn ze ook te genieten als speelstukken. Vooral de derde suite is een juweel dat je steeds weer wilt horen.

Kortom: een geweldige - en ook akoestisch geslaagde - dubbel-cd die zelfs de meest verstokte Max Reger-hater onmiddellijk zal genezen van die meelijwekkende afwijking.