CD-recensie

 

© Emanuel Overbeeke, januari 2016

 

Dämmerung - Late 19th century sonatas
for cello and piano

Zemlinsky: Drei Stücke für Cello und Klavier - Cellosonate in a

Brucken Fock: Cellosonate in e

Dohnányi: Cellosonate in Bes

Larissa Groeneveld (cello), Frank van der Laar (piano)

Gutman Records CD 154 • 85' • (2 cd's)

Opname: sept. 2014 en febr. 2015, Veenendaal

   

Een cd beluistert men altijd met een andere in het achterhoofd. Vlak voordat ik deze hoorde, luisterde ik naar deel zeven uit de serie Dutch Cello Music van celliste Doris Hochscheid en pianist Frans van Ruth. De uitvoeringen zijn zoals te verwachten (zeer goed !), maar de muziek is vaak leuk voor één keer en beklijft niet, zowel omdat ze onvoldoende persoonlijkheid heeft (zeggen wij nu!) als omdat ze ondanks de titel van de cd-serie lang niet altijd stereotiep Hollands aandoet. De kwaliteit van de stukken, ook die op eerdere delen uit de serie, zette vraagtekens bij mijn idee dat een mindere compositie te weinig persoonlijkheid bezit en teveel past in een nationale stijl (onaardig gezegd: van het soort dertien in een dozijn). De stukken van Pijper, Escher en Ponse zijn gelukkig én zeer persoonlijk en krachtig én onmiskenbaar Nederlands, terwijl de mindere composities in deze onvolprezen serie lang niet altijd onmiskenbaar Nederlands zijn (tenzij men Nederlands wil omschrijven als een enigszins halfslachtige behoefte aan dramatiek, een teveel aan burgerlijke overzichtelijkheid en een tekort aan onvoldoende ambiguïteit).

De cd Dämmerung maakt duidelijk dat dergelijke muziek geen exclusief Nederlands fenomeen is. Gezet naast Diepenbrock, Pijper, Vermeulen en Ketting jr. lijkt Gerard von Brucken Fock (1859-1935) een verdienstelijke polderproducent, maar gezet naast de componisten op deze cd is hij onder geestverwanten. Alexander von Zemlinsky (1871-1942) was tot 1980 vooral bekend als de eerste zwager van Schönberg, maar toen rond 1980 Zemlinsky's muziek royaal in beeld kwam, bleek hij vaak een halfslachtige vernieuwer die anders dan de man van zijn zus niet de lusten en lasten van de doorgewinterde revolutionair op zich wilde nemen (de dirigent Zemlinsky is zo bezien een boeiender figuur), terwijl hij niet in staat of bereid was te doen alsof verandering na Brahms in wezen irrelevant zou zijn. Dohnanyi (1877-1960) was geen landgenoot, maar wel een zielsverwant. Ook bij hem veel Dämmerung, maar eerder de schemering van de burgerij dan van de goden, want Wagners ondergang is niet alleen als destructie veel overweldigender, maar ook als inspiratiebron voor latere componisten veel belangrijker. De werken op deze cd lijken eerder composities van revisionisten die desnoods met christen-democraten willen samenwerken dan van VPRO'ers die de omwenteling met grote gevolgen verkiezen boven het dagelijks geploeter in de koude grond, alsof we in wezen luisteren naar Brahms, zij het met meer tinten van schemering en ondergang.

Deze uitgebreide karakterisering (hopelijk geen muziekpsychologie van de koude grond) is mogelijk doordat de musici enerzijds niet zo dominant zijn dat we eerder de uitvoering dan de muziek horen en anderzijds wel zo overtuigend spelen dat ze onbekende stukken de kracht geven van bekende. De opname en de toelichting in het tekstboekje zijn uitstekend en de musici hebben hoorbaar veel ervaring met kamermuziek. Larissa Groeneveld is al jaren de celliste van het Osiris Trio en Frank van der Laar maakt nu in deze kamermuziek op mij meer indruk dan in de paar opnamen die ik van hem ken als solist.

Een cd die mij aldus aan het denken zet heb ik altijd liever dan een bevestiging die vervolgens jarenlang ongehoord in de kast staat .


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links