CD-recensie

 

© Emanuel Overbeeke, april 2021


Scelsi - Works for violin and for viola

Scelsi: Coelocanth - Three Studies voor altvioolsolo - Divertimenti nrs. 2-4 voor vioolsolo

Marco Fusi (viool en altviool)
Kairos 15063KAI • 60' •
Opname: mei 2020, BlowoutStudio, Brussel

   

Deze cd bracht iets totaal anders dan wat ik verwachtte. Ik ken van Scelsi (1905-1988) diverse stukken voor een of weinig strijkers op de grens van muziek en stilte, vorm en schijnbare vormloosheid, schitterende schoonheid met duistere technieken, kortom: maximale intensiteit met minimale middelen. Nauw verbonden met dit repertoire is voor mij de celliste Francis-Marie Uitti die de vleesgeworden subtiliteit was met een mix van diplomatie en mysterie (ze woonde een tijdlang bij Scelsi in huis), zozeer zelfs dat Louis Andriessen, om haar grondig uit te dagen, voor haar een werk schreef met een bewust fundamenteel tegengesteld karakter. (Uitti bleek goed in beide.) De werken op deze cd echter lijken niet alleen bewust lelijk, ze worden ook zo lijkt het bewust lelijk uitgevoerd. Aangezien ik echter professionele musici die voor Kairos mogen opnemen niet aanzie voor amateurs, veronderstelde ik dat Scelsi ook een kant heeft die voor mij nieuw is. Het tekstboekje bracht mij aanvankelijk niet veel verder. We lezen over zijn excentrieke levensstijl, zijn hang naar het goddelijke en het spirituele, maar weinig over zijn muziek, totdat Marco Fusi, behalve musicus hier ook toelichter, vertelt hoe hij in de gepubliceerde edities een verschil ontdekte tussen de muziek die lijkt op een klinkend schilderij van Mark Rothko en de uitvoeringsvoorschriften die eerder passen bij muziek voor solostrijkers van Eugène Ysaÿe en Max Reger. De voorschriften zijn vermoedelijk van Scelsi's vroege assistenten en uitgevers, terwijl de componist in zijn jonge jaren die voorschriften misschien nog bezigde, maar later zeker niet, terwijl de stukken aldus Fusi alle kenmerken hebben van Scelsi's late werk toen dat meer en meer in de richting ging van uitgeschreven improvisaties (zo klinken ook de vertolkingen van Uitti). Het lijkt alsof Fusi als musicus, geconfronteerd met dit ‘dubbele karakter' van Scelsi's muziek en niet wetend welke voordrachtaanwijzingen Scelsi in latere jaren zou hebben genoteerd, ondanks zijn aarzeling heeft gekozen voor de toon van de jonge Scelsi. Om de lezer/luisteraar nog verder aan het denken te zetten, geeft het tekstboekje de partituur van Divertimento nr. 4: twee balken met in de bovenste de noten (een toonbeeld van spaarzaamheid) en in de onderste een grafische partituur (alsof de noten voortdurend worden vergezeld door ononderbroken elektronisch geluid ontwikkeld door de componist dat meer past bij de improvisaties van de oude Scelsi dan bij de voorschriften van de jonge). Wie hier de juiste speelwijze weet, mag het zeggen (een tip: Scelsi hield van mystieke filosofieën). Fusi verklankt Rothkose turbulenties met regeriaanse middelen.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links