CD-recensie

 

© Emanuel Overbeeke, juni 2015

 

Ives: Pianosonate nr. 2 (Concord)

Webern: Variaties op. 27

Berg:Pianosonate op.1

Alexei Lubimov (piano)

Zig Zag Territoires ZZT 362 • 61' •

Live-opname: 1999, Moskou

   

Van Alexei Lubimov - pianist, fortepianist, klavecinist, expert in een repertoire van Purcell tot Denisov, in westerse en Russische muziek - mag men alles verwachten, dus zal men nergens meer van opkijken. Toch biedt deze cd van deze allesdoener en -kunner zelfs voor zijn trouwste volgers nog verrassingen. De Sonate van Ives had hij al eens opgenomen, maar niet eerder hoorde ik deze sonate met zoveel cohesie en tegelijk vriendelijkheid. In theorie kan teveel vriendelijkheid resulteren in een lappendeken aan mooie momenten, maar in de praktijk van deze cd gaan de episoden naadloos en vanzelfsprekend in elkaar over. Vijftig jaar geleden, toen de wereld (en zeker Nederland) Ives leek te ontdekken, gold deze muziek als het toonbeeld van choquerende collagemuziek ontstaan in een tijd dat dit soort muziek nog amper bestond, vol abrupte wendingen en combinaties van hoog en laag, avantgardistisch en populair, kerkelijk en werelds, triviaal en verheven. Lubimov is veel meer uit op eenheid en maakt daarmee de oorspronkelijke functie van een stijl of citaat ondergeschikt aan de nieuwe functie in de nieuwe stijl. Ook zonder hoorbaar commentaar op Ives' tradities hoort men Ives' stijl. In Weberns Variaties en zeker in Bergs Sonate (stukken die Lubimov voor zover ik weet niet eerder heeft opgenomen) stelt hij de lyriek voor de dramatiek en heeft de fin-de-siècle Angst van het expressionisme (die deze muziek bij velen een slechte naam bezorgde) plaats gemaakt voor de zachtaardigheid van de betere neoromantiek, alsof de beroemdste twee leerlingen van Schönberg mogen profiteren van Lubimovs omgang met de oude instrumenten die hij ook schitterend bespeelt: niet de extravertie van de Steinway, maar de intimiteit van een Mozartflügel, even geschikt voor de Eerste als voor de Tweede Weense School.

Misschien klinkt de cd nu als een onwaarschijnlijk anachronisme, maar dat is nu eenmaal de aard van elke werkelijk interessante interpretatie. Het is een zeer geslaagde poging om zogeheten moeilijk repertoire in beeld te houden door het wezenlijk anders te spelen dan op de manier die nu correct heet. En omdat Lubimov dat zo schitterend doet, is deze breuk in de receptiegeschiedenis, zoals deze cd zonder aarzeling genoemd mag worden, hoop ik het begin van een nieuwe plooi in de geschiedenis. Men vergeet al luisterende dat er speeltradities bestaan. De enigen die dat niet leuk vinden zijn de mindere pianisten na Lubimov. Voor een Rus die de actualiteit en daarmee de kijk op de geschiedenis bijna dagelijks ziet veranderen is authenticiteit niet de 'westerse' terugkeer naar een onbezoedelde bron, maar een creatie van iets nieuws dat de zeggingskracht heeft van het authentieke. Dat daarin bestaande bronnen een rol spelen, is irrelevant.


index

Home  -  Actueel  -  Audio  -  Muziek  -  Video  -  Boeken  -  Links