CD-recensie
© Emanuel Overbeeke, mei 2023
Open Spaces - Music by Garth Knox Knox: Strijkkwartet nr. 1 (Satellites) (2015) - One Finger (2009) - Strijkkwartet nr. 2 (Four into Twenty) (2020) - Microtonal blues (2018) - Rick O'Shea (2018) - Quartet for one (String Quartet for solo viola) - Quartet for One (strijkkwartet voor viool solo) (2020) Ragazze Quartet: Rosa Arnold en Jeanita Vriens van Tongeren (viool), Annemijn Bergkotte (altviool), Rebecca Wise (cello) m.m.v. Garth Knox (altviool) |
Garth Knox (1956) is een Iers-Schotse componist en altviolist, speelde enige jaren in het Arditti kwartet en verliet dit gezelschap om zich helemaal te kunnen wijden aan het componeren, uiteraard onder meer voor strijkers. Het Nederlandse Ragazze kwartet wil zich profileren met een zeer breed repertoire en een aanpak die weliswaar zeer spannend en fel is maar niet verbeten of verkrampt. Twee schitterende resultaten van die aanpak zijn de twee cd's met de zes kwartetten van Bartók. Een nieuw prachtig voorbeeld is de nieuwste cd met werken van Garth Knox. Knox net als Bartók heeft neoclassicistische neigingen, maar terwijl Bartók zijn heil meer zoekt in de spanning tussen dat neoclassicisme en een op volksmuziek geïnspireerd expressionisme zoekt Knox dat meer in de afwisseling van passages vol relatief duidelijke klassieke patronen met momenten waarin de ontsporing van die patronen soms ludieke trekken krijgt. In het ene stuk domineren meer de patronen, in het andere meer de anarchistische streken, maar een duidelijke ontwikkeling in de composities heb ik althans niet kunnen ontdekken, misschien ook wel omdat alle stukken ontstonden in een vrij korte periode (2009-2020).
Misschien verklaart de overeenkomst tussen Knox en Bartók dat de samenwerking tussen hem en het Ragazze kwartet zo te horen prettig verliep: Knox speelt het String Quartet for Solo Viola, speelt met de altiste van het kwartet het duet voor twee altviolen (One Finger) en schreef het tekstboekje bij de cd.
Toen ik de stijl van de componist door had (of hoopte te hebben), verslapte enigszins mijn aandacht, niet zozeer omdat de musici minder goed begonnen te spelen maar omdat ik tussen de stukken vooral overeenkomsten begon te horen. Dat Knox' muziek drijft op twee uitersten en daarmee voortdurend slingert tussen die twee, geeft zijn muziek formeel gezien weliswaar iets onvoorspelbaars, maar maakt zijn muziek inhoudelijk gezien niet gevarieerder. Sterk in alle stukken is dat Knox niet bezwijkt voor een goedkope neostijl en dat de ludieke kant van zijn muziek er mag wezen. Veel componisten zijn helaas veel te serieus en het hedendaagse strijkkwartet kan veel meer doen dan alleen de modernismen uitdragen zoals het Arditti kwartet dat doet dan wel ontmoetingen cultiveren met vele, ook niet-westerse stijlen zoals bepleit door het Kronos kwartet. De kracht van het Ragazze kwartet en van andere recente, niet alleen Nederlandse kwartetten is dat het veel meer aandacht geeft aan nieuwe muziek, daarbij geholpen door het feit dat jonge componisten meer en meer het kwartet zien als een podium voor hun taal terwijl die taal niet modieus retrospectief is.